{ "@context": "http://iiif.io/api/presentation/2/context.json", "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/manifest/mnwr_viii-2252+a-c", "@type": "sc:Manifest", "label": "Epitafium Simona Hanniwalda", "metadata": [ { "label": "manifest", "value": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/manifest/mnwr_viii-2252+a-c" }, { "label": "permalink", "value": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/obiekt/p/mnwr_viii-2252+a-c" } ,{ "label": "autor", "value": "Spranger, Bartholomäeus (1546-1611) (obraz)
nieznany (predella)" } ,{ "label": "warsztat", "value": "Hendrik, Gerhard (1559-1615) (obramienie)" } ,{ "label": "datowanie", "value": "1603" } ,{ "label": "miejsce powstania", "value": "Żórawina (pow. wrocławski; woj. dolnośląskie)
Dolny Śląsk" } ,{ "label": "rodzaj", "value": "epitafium" } ,{ "label": "materiał", "value": "deska wiązowa" } ,{ "label": "technika", "value": "olej" } ,{ "label": "wymiary", "value": "wys. 32,2 x szer. 94,7 cm" } ,{ "label": "historia", "value": "kościół św. Trójcy (Żórawina) (dawna lokalizacja), Żórawina (pow. wrocławski; woj. dolnośląskie), dawna lokalizacja" } ,{ "label": "bibliografia", "value": "Gołaj I., Wojturski G., Sztuka Śląska XVI-XIX w. Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Przewodnik., Wrocław 2012, s. 25-26, il. s. 25

Malarstwo śląskie 1520-1800, red. Pierzchała, Marek, Wrocław 2009, seria Katalogi Zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu, s. 154 - 155, kat. 65 " } ,{ "label": "pochodzenie", "value": "1973, przekaz" } ,{ "label": "fundator", "value": "Hanniwald von Eckersdorf, Andreas (ok. 1560-1622) – radca cesarza Rudolfa II" } ,{ "label": "właściciel", "value": "Muzeum Narodowe we Wrocławiu" } ,{ "label": "dział", "value": "Dział Malarstwa XVI–XIX w." } ,{ "label": "numer inwentarza", "value": "MNWr VIII-2252/a-c" } ,{ "label": "prawa autorskie do obiektu", "value": "DOMENA PUBLICZNA" } ,{ "label": "na ekspozycji", "value": "Sztuka Śląska XVI-XIX w., sala III, Gmach Główny MNWr
mapa" } ,{ "label": "opis", "value": "W zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu, oprócz eksponowanych na stałej galerii dwóch obrazów z Chrztem Chrystusa i predelli z portretem małżonków, znajduje się rozmontowane, drewniane obramienie epitafium (warsztat Gerharta Hendrika) z licznymi rzeźbami figuralnymi (Chrystus zmartwychwstały ze zwieńczenia, aniołki, personifikacje cnót – Wiara, Nadzieja, Miłość, Sprawiedliwość?, figury kobiece z gałązkami palmowymi, delfiny-wieloryby?). Epitafium upamiętnia Simona Hanniwalda (1529-1599) i jego żonę Ewę Wolf von Unchristen (1544-1600), właścicieli podwrocławskiej Żórawiny. Ufundował je ich syn Andreas, radca związany z elitarnym kręgiem dworu cesarza Rudolfa II w Pradze. Jego tamtejsze koneksje oraz możliwości finansowe pozwoliły zamówić znakomity obraz u Bartholomaeusa Sprangera – najważniejszego artysty tworzącego wówczas dla cesarza. Do epitafium brata Adama sprowadził Andreas Hanniwald brązową figurę Chrystusa biczowanego (obecnie Muzeum Narodowe w Warszawie) – dzieło równie wybitnego, pracującego w Pradze rzeźbiarza Adriaena de Vriesa. Przy pracach modernizacyjnych dla kościoła (1600-1608, m.in. wymyślna kamieniarka, ołtarz główny – obecnie depozyt w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, freski i malowidła empor) oraz przy wykonaniu bardzo okazałych epitafiów uczestniczyły warsztaty najlepszych ówczesnych mistrzów wrocławskich – malarza Georga Hayera i rzeźbiarza Gerharda Hendrika.

Obraz Chrzest Chrystusa jakościami malarskimi pretenduje do rangi arcydziała. Jest mistrzowskim popisem Sprangera – wybitnego artysty, czołowej postaci tzw. manieryzmu rudolfińskiego, ale równocześnie mistrza-prekursora późnych manierystów niderlandzkich, działających w Utrechcie około roku 1600 w kręgu malarza, poety i teoretyka sztuki Karla van Mander (w Muzeum Narodowym we Wrocławiu znakomity obraz Abrahama Bloemaerta Historia Apolla i Dafne z 1592 roku). Epitafijne przeznaczenie dzieła wyróżnia je ikonograficznie spomiędzy większości prac artysty skupiających się głównie na tematach mitologicznych, często zabarwionych erotyzmem, zgodnie z upodobaniami cesarza.

W sensie artystycznym kompozycja ta to seria wirtuozerskich popisów – jest nagromadzeniem trudnych wyzwań (difficolta) rozwiązanych zaskakująco i błyskotliwie, z oczekiwaną od wybitnego twórcy łatwością. Dwie postaci pierwszego planu artysta usytuował na granicy przestrzeni obrazu – nadał im walor rzeźbiarski, sugerując niemal wychodzenie w strefę realnej rzeczywistości widza. Efektowi temu służy m.in. ślizgające się na karnacjach światło, właściwie nie penetrujące w głąb najbliższego planu (anioł po lewej), a także cień, jaki zdaje się rzucać ręka Jana Chrzciciela na tło – dalekie, strome zbocze nad brzegiem Jordanu. (Ta iluzjonistyczna sugestia została kilkanaście lat później zrealizowana we Wrocławiu, gdy w kościele św. Marii Magdaleny zawisło epitafium Hansa Bernsteina +1614, w którym przed malowanym pejzażem ustawiono rzeźbiarską grupę Chrztu Chrystusa). Do repertuaru efektów manierystycznych należą wyszukane pozy postaci – Chrystus został ukazany według konwencji figura serpentinata, a postać Jana Chrzciciela domaga się jednoczesnej kontemplacji przestrzenności i kaligraficznego wpisania w płaszczyznę obrazu. Z tego repertuaru wywodzi się również efektownie przeprowadzony zabieg ucieczki przestrzeni – od ażuru spiętrzonych ciasno form pierwszego planu w przezrocze odległego, nadrzecznego pejzażu. Jego seledynowa, księżycowa poświata podbija soczystość kolorów draperii – cynobrowej czerwieni i delikatnego fioletu płaszczy, pomarańczowej, przygaszonej cieniem szaty anioła, pergaminowej, wyprawionej starannie lwiej (?) skóry, która daje efekty przezroczystości na biodrach Jana Chrzciciela.

Jednym z pretekstów wyboru tematu obrazu jest wezwanie kościoła w Żórawinie poświęconego Trójcy Świętej. Chrzest Chrystusa – przy wielorakich znaczeniach symbolicznych, także w kontekstach eschatologicznych – jest przede wszystkim momentem objawienia Trójcy Świętej, która też została przedstawiona w centrum ołtarza głównego kościoła. Zmarli, którzy przyjęli wiarę przez chrzest i w wierze tej trwali za życia, dostąpią po śmierci zbawienia i objawienia Boga w Trójcy jedynego.

Drugi obraz epitafium – predella z przedstawieniem samotnej, klęczącej pary zmarłych małżonków – nie może już być uważany za dzieło praskiego artysty i najpewniej jest pracą malarza wrocławskiego (Georg Hayer?). Małżonkowie klęczą w nieokreślonym bliżej wnętrzu, oddzieleni upiętą za nimi zieloną kotarą od widoku ruin pozostawionego już za sobą, przemijającego świata. Zieleń kotary jest sygnałem nadziei zmarłych na życie wieczne. Widok budowli pośrodku, opracowany w konwencji bliskiej technice en grisaille, ukazuje – za akwafortą Hieronymusa Cocka z 1551 roku – ruiny tzw. Septizonium, rzymskiego pałacu cesarza Septymiusza Severa.
[Marek Pierzchała]" } ,{ "label": "osoba przedstawiona", "value": "Hanniwald von Eckersdorf, Simon (1529-1599)
Hanniwald, Eva z domu Wolf von Unchristen (1544-1600) – żona Simona Hanniwalda" } ,{ "label": "słowa kluczowe", "value": "anioł
antyk
Chrzest Chrystusa (Jan Chrzciciel chrzci; Historia Jana Chrzciciela; Publiczne życie Jezusa od chrztu do pasji)
delfin (zwierzę)
Duch Święty / Gołębica Ducha Świętego
epitafium
gołąb (ptak)
Hanniwald von Eckersdorf, Andreas (ok. 1560-1622) – radca cesarza Rudolfa II
Hanniwald von Eckersdorf, Simon (1529-1599)
Hanniwald, Eva z domu Wolf von Unchristen (1544-1600) – żona Simona Hanniwalda
Jordan (rzeka)
Kolekcja tematyczna_Epitafia śląskie
kotara / zasłona
lew (zwierzę)
lwia skóra
malarstwo (sztuki plastyczne)
manieryzm
Miłość (personifikacja)
Nadzieja (personifikacja)
ornament jubilerski
ornament okuciowy
ornament zwijany
pejzaż / krajobraz
ruina (archit.)
Rzym (Włochy)
Septizonium (budowla; Rzym)
św. Jan Chrzciciel
Wiara (personifikacja)" } ,{ "label": "iconclass", "value": " 11G (anioł)
73C121 (Chrzest Chrystusa)
11E (Duch Święty)
11H(JOHN THE BAPTIST) (św. Jan Chrzciciel) " } ], "license": "DOMENA PUBLICZNA", "logo": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/build/assets/logo-light-ed16c43c.svg", "sequences": [ { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/manifest/mnwr_viii-2252+a-c/sequence/0", "@type": "sc:Sequence", "label": "Sequence s0", "viewingHint": "paged", "canvases": [ { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/manifest/mnwr_viii-2252+a-c/canvas/0193c245-aa7b-702c-953e-57385d34d17b", "@type": "sc:Canvas", "label": "1", "thumbnail": { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/uploads/files/675cbdddc8753839900892.jpg", "@type": "dctypes:Image", "service": { "@context": "http://iiif.io/api/image/2/context.json", "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/image/0193c245-aa7b-702c-953e-57385d34d17b", "profile": "http://iiif.io/api/image/2/level0.json", "protocol": "http://iiif.io/api/image", "width": 1744, "height": 2000, "sizes": [] } }, "width": 1744, "height": 2000, "images": [ { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/uploads/files/675cbdddc8753839900892.jpg/image/0193c245-aa7b-702c-953e-57385d34d17b", "@type": "oa:Annotation", "on": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/manifest/mnwr_viii-2252+a-c/canvas/0193c245-aa7b-702c-953e-57385d34d17b", "resource": { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/uploads/files/675cbdddc8753839900892.jpg", "@type": "dctypes:Image", "format": "image/jpeg", "height": 2000, "width": 1744, "service": { "@context": "http://iiif.io/api/image/2/context.json", "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/image/0193c245-aa7b-702c-953e-57385d34d17b", "profile": "http://iiif.io/api/image/2/level1.json", "protocol": "http://iiif.io/api/image", "width": 1744, "height": 2000 } } } ], "otherContent": [], "within": "" }, { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/manifest/mnwr_viii-2252+a-c/canvas/0193c245-aa7d-729b-becb-e285f5221f52", "@type": "sc:Canvas", "label": "2", "thumbnail": { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/uploads/files/675cbdddc8c60403029875.jpg", "@type": "dctypes:Image", "service": { "@context": "http://iiif.io/api/image/2/context.json", "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/image/0193c245-aa7d-729b-becb-e285f5221f52", "profile": "http://iiif.io/api/image/2/level0.json", "protocol": "http://iiif.io/api/image", "width": 2000, "height": 672, "sizes": [] } }, "width": 2000, "height": 672, "images": [ { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/uploads/files/675cbdddc8c60403029875.jpg/image/0193c245-aa7d-729b-becb-e285f5221f52", "@type": "oa:Annotation", "on": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/manifest/mnwr_viii-2252+a-c/canvas/0193c245-aa7d-729b-becb-e285f5221f52", "resource": { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/uploads/files/675cbdddc8c60403029875.jpg", "@type": "dctypes:Image", "format": "image/jpeg", "height": 672, "width": 2000, "service": { "@context": "http://iiif.io/api/image/2/context.json", "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/image/0193c245-aa7d-729b-becb-e285f5221f52", "profile": "http://iiif.io/api/image/2/level1.json", "protocol": "http://iiif.io/api/image", "width": 2000, "height": 672 } } } ], "otherContent": [], "within": "" }, { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/manifest/mnwr_viii-2252+a-c/canvas/0193c245-aa7e-72b1-995a-4884f6e27e85", "@type": "sc:Canvas", "label": "3", "thumbnail": { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/uploads/files/675cbdddc913e400476121.jpg", "@type": "dctypes:Image", "service": { "@context": "http://iiif.io/api/image/2/context.json", "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/image/0193c245-aa7e-72b1-995a-4884f6e27e85", "profile": "http://iiif.io/api/image/2/level0.json", "protocol": "http://iiif.io/api/image", "width": 1719, "height": 2000, "sizes": [] } }, "width": 1719, "height": 2000, "images": [ { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/uploads/files/675cbdddc913e400476121.jpg/image/0193c245-aa7e-72b1-995a-4884f6e27e85", "@type": "oa:Annotation", "on": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/manifest/mnwr_viii-2252+a-c/canvas/0193c245-aa7e-72b1-995a-4884f6e27e85", "resource": { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/uploads/files/675cbdddc913e400476121.jpg", "@type": "dctypes:Image", "format": "image/jpeg", "height": 2000, "width": 1719, "service": { "@context": "http://iiif.io/api/image/2/context.json", "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/image/0193c245-aa7e-72b1-995a-4884f6e27e85", "profile": "http://iiif.io/api/image/2/level1.json", "protocol": "http://iiif.io/api/image", "width": 1719, "height": 2000 } } } ], "otherContent": [], "within": "" }, { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/manifest/mnwr_viii-2252+a-c/canvas/0193c245-aa80-70b6-bef8-20d869baff63", "@type": "sc:Canvas", "label": "4", "thumbnail": { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/uploads/files/675cbdddc960e372880269.jpg", "@type": "dctypes:Image", "service": { "@context": "http://iiif.io/api/image/2/context.json", "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/image/0193c245-aa80-70b6-bef8-20d869baff63", "profile": "http://iiif.io/api/image/2/level0.json", "protocol": "http://iiif.io/api/image", "width": 1260, "height": 2000, "sizes": [] } }, "width": 1260, "height": 2000, "images": [ { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/uploads/files/675cbdddc960e372880269.jpg/image/0193c245-aa80-70b6-bef8-20d869baff63", "@type": "oa:Annotation", "on": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/manifest/mnwr_viii-2252+a-c/canvas/0193c245-aa80-70b6-bef8-20d869baff63", "resource": { "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/uploads/files/675cbdddc960e372880269.jpg", "@type": "dctypes:Image", "format": "image/jpeg", "height": 2000, "width": 1260, "service": { "@context": "http://iiif.io/api/image/2/context.json", "@id": "https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/iiif/image/0193c245-aa80-70b6-bef8-20d869baff63", "profile": "http://iiif.io/api/image/2/level1.json", "protocol": "http://iiif.io/api/image", "width": 1260, "height": 2000 } } } ], "otherContent": [], "within": "" } ] } ], "structures": [], "otherContent": [], "within": "" }