Cassapanca

Cassapanca o konstrukcji wieńcowej w formie prostopadłościennej skrzyni do siedzenia z wysokim oparciem i poręczami, wsparta na cokole.

Cokół skrzyni wysoki, dwustopniowy, dekorowany płaskorzeźbionymi motywami stylizowanego ornamentu cekinowego. Ścianka przednia ujęta na narożach szerokimi pasami z wizerunkiem kobiecej głowy w chuście, a pośrodku z dużą prostokątną płyciną, obwiedzioną półwałkiem z rzeźbionym motywem jajownika i wypełnioną intarsjowanym przedstawieniem: centralnie umieszczonym stylizowanym wazonem oraz odchodzącymi od niego, wolutowo skręconymi liśćmi akantu i wićmi groteski. Wieko skrzyni gładkie, z mocno wystającym poza korpus brzegiem dekorowanym listwą z ornamentem zbliżonym do cekinowego, w części środkowej z prostokątną płytą uchylną z gładkim brzegiem, a na skrajach – z poręczami w formie masywnych szerokich ścianek, zwieńczonych prosto i zdobionych od frontu rzeźbionymi hermami. Boki skrzyni zdobione prostokątnymi płycinami.

W tylnej części skrzyni zamontowane wysokie deskowe oparcie zwieńczone prostym szczytem profilowanym, z fryzem rzeźbionym pasem żłobień i łańcuchem rozet. W centralnej części oparcia duża prostokątna płycina wypełniona dekoracją intarsjowaną zbliżoną do płyciny ze ścianki frontowej: pośrodku waza trzymana przez dwa ptaki, okolona motywem groteski i wici roślinnej. Wnętrze skrzyni jednoprzestrzenne.

Cassapanca w stylu neorenesansowym, naśladująca zarówno formą, jak i dekoracją XVI-wieczne meble włoskie. Mebel ten stał się bardzo popularny, podobnie jak inne sprzęty wytwarzane w Italii w epoce odrodzenia, w okresie historyzmu. Opisywana cassapanca przypomina renesansową skrzynię cassone o licznych wydatnych profilach i płycinach zdobionych intarsjami. Z tego typu wyrobów z wykorzystaniem motywów intarsjowanej groteski w drugiej połowie XVI wieku słynęły głównie ośrodki stolarskie z północnych Włoch i Bolonii (zobacz: J. Gostwicka, Włoskie meble renesansowe w zbiorach wawelskich, Warszawa 1954, s. 27-28, il. II-III).

Charakterystyczną cechą opisywanego mebla jest intarsjowana dekoracja o motywach groteski (jasny wzór na ciemniejszym tle), która odznacza się kompozycją bardzo zbliżoną do dekoracji tronu Juliana Medyceusza z Florencji, zaprojektowanego w końcu XV wieku. Ponadto kształt bryły tego efektownego mebla jest podobny do rozwiązań występujących w zabytku wrocławskim – oba posiadają proste, pełne poręcze oraz prosty szczyt wieńczący (zobacz: F. Windisch-Graetz, Möbel Europas. Renaissance und Manierismus vom 15. Jahrhundert bis in die erste Halfte des 17. Jahrhunderts, München 1983, s. 217, il. 39).
[Małgorzata Korżel-Kraśna]

słowa kluczowe: akant (motyw dekoracyjny)  |  głowa kobieca  |  groteska (ornament)  |  jajownik / kimation joński (ornament)  |  meblarstwo (dziedzina działalności)  |  neorenesans  |  ptak  |  rzemiosło artystyczne (dziedzina działalności)  |  sztuka niemiecka  |  wazon (naczynie)