Chrystus Ukrzyżowany

Figura Chrystusa należy do sześcioosobowej, monumentalnej grupy Ukrzyżowania, która pierwotnie znajdowała się na belce tęczowej kościoła pod wezwaniem św. Elżbiety we Wrocławiu. Około 1830 roku zespół ten zmienił swoje miejsce w obrębie świątyni, kiedy to wraz z częścią belki przeniesiony został do północnej nawy i umieszczony ponad wejściem do zakrystii. Grupa opuściła kościół pw. św. Elżbiety dopiero w 1944 roku – w obawie przez zniszczeniami wojennymi została wywieziona i zabezpieczona w Lwówku Śląskim. Po zakończeniu wojny powróciła do Wrocławia – od roku 1948 przechowywana była w Muzeum Państwowym (obecnie Muzeum Narodowe we Wrocławiu), a dwanaście lat później włączono ją do zbiorów tej instytucji. Od 1987 roku cały zespół prezentowany jest na wystawie stałej "Sztuka Śląska XV-XVIII wieku ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu" w Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu.

Opisywana grupa wielokrotnie poddawana była pracom renowacyjnym i konserwatorskim – pierwsze z nich przeprowadzone zostać miały już w XVI wieku. W 1857 roku wszystkie figury pokryte zostały pobiałą, usuniętą dopiero w latach 70. i 80. XX wieku w muzealnej Pracowni Konserwacji. Badania przeprowadzone przed wspomnianymi działaniami potwierdziły istnienie oryginalnej piętnastowiecznej polichromii, którą postanowiono odsłonić. Do jedynych świadomie pozostawionych przemalowań należały m.in. te pokrywające płaszcz Matki Boskiej. Jego powierzchnia, pokryta ciemnobłękitną warstwą tempery, ozdobiona została bowiem gwiazdkami wyciętymi z szesnastowiecznego starodruku.

Elżbietańskie figury stanowią jedną z kilku rozpoznanych, monumentalnych grup Ukrzyżowania powstałych na Śląsku w początkach XV wieku. Prócz niej w tym miejscu wymienić należy również zespoły z wrocławskich kościołów pod wezwaniem św. Marii Magdaleny oraz pod wezwaniem Bożego Ciała (z którego znane są jedynie cztery przedstawienia), jak też ten z kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja w Brzegu (do naszych czasów zachowane tylko dwie rzeźby). Grupy te cechowało silnie rozbudowanie oraz pewna charakterystyczna teatralność uwidaczniająca się w relacjach i powiązaniach zauważalnych pomiędzy poszczególnymi bohaterami sceny.
[Agata Stasińska]

słowa kluczowe: Chrystus Ukrzyżowany  |  kościół św. Elżbiety (Wrocław) (dawna lokalizacja)  |  rzeźba religijna (rzeźba)  |  rzeźba śląska  |  tematyka religijna  |  Wrocław (woj. dolnośląskie)