Chrystus Zmartwychwstały (Wniebowstępujący)

Liczną część figur związanych z okresem Wielkiej Nocy, do dziś obecną w obrębie każdej świątyni, stanowią rzeźby Chrystusa Zmartwychwstałego. W okresie średniowiecza – tak jak i dziś – przedstawienia te ustawiane były na ołtarzu po uprzednim wyjęciu ich przed jutrznią wielkanocną z Grobu Świętego. Dzieła te niekiedy odgrywały jednak dodatkową rolę przy okazji święta Wniebowstąpienia – nienależącym już bezpośrednio do głównych obchodów Wielkiej Nocy, jednak bez wątpienia z nimi związanym. Popularności tej podwójnej funkcji dowodzi prezentowana w galerii stałej "Sztuka śląska XIV–XVI wieku" figura Chrystusa, na czubku głowy której znajduje się metalowy hak (jego obecność dodatkowo podkreślony został przez fakt niezachowania się oryginalnej korony). Za jego pomocą, niejako dogrywając moment Wniebowstąpienia, przygotowaną uprzednio figurę Chrystusa wciągano na linie przez specjalnie do tego przeznaczony otwór w sklepieniu świątyni (tzw. "Himmelloch"). Zwyczaj ten, choć znany już w XIII wieku, spopularyzował się dopiero w XIV i XV stuleciu. Używane w celebracjach przedstawienia prezentowały zbliżone formy – przedstawiały one stojącą postać Chrystusa odzianego w długi płaszcz odsłaniający klatkę piersiową z widoczną raną. Prawa ręka Zbawiciela uniesiona była w geście błogosławieństwa. Ze względu na swoją dodatkową funkcję rzeźby te były najczęściej nieco mniejszych rozmiarów niż naturalne – to też wpływało na zmniejszenie ich ciężaru, a tym samym umożliwiało ich udźwignięcie.

Popularna w okresie średniowiecza plastyczna oprawa celebracji upamiętniającej Wniebowstąpienie nie tylko pobudzała wyobraźnię wiernych, lecz również oddziaływała na ich emocje. Wierni nie musieli już bowiem jedynie słuchać o biblijnych wydarzeniach – teraz mogli zobaczyć je na własne oczy, stając się tym samym świadkami cudownych wydarzeń.
[Agata Stasińska]

słowa kluczowe: gotyk  |  Jezus Chrystus  |  rzeźba religijna (rzeźba)  |  rzeźba śląska  |  tematyka religijna  |  Zmartwychwstanie (Sceny od Zmartwychwstania do Zesłania Ducha Św.; Nowy Testament)