Epitafium rodziny Krische

Epitafium hybrydowo łączy różne formuły upamiętnienia. W osi pionowej dominują trzy owalne medaliony z malowanymi przedstawieniami religijnymi (epitafium obrazowe), nawiązującymi wyborem motywów do ikonografii luterańskich ołtarzy. Główny obraz przedstawia ukrzyżowanego Chrystusa adorowanego przez klęczących małżonków – mężczyznę i jego dwie kolejne żony, którzy komentują śmierć tekstem pieśni Heinricha Schütza (1585-1672): So Fahren wir hin zu Jesu Christ. Powyżej umieszczono przedstawienie Trójcy Świętej, a u dołu scenę Ostatniej Wieczerzy. Poniżej Trójcy Świętej wmontowano medalion z godłem cechu łaziebników i napisem: Caspar Krische / 1700, wskazującym głowę rodziny i fundatora dzieła oraz czas fundacji.

Wizualnie przewagę zdobywa w kompozycji zestaw dziewięciu medalionów portretowych (epitafium portretowe) ukazujących dzieci z rodziny Krische. Pięcioro zmarłych we wczesnym dzieciństwie jest ubranych w białe, śmiertelne koszule (dziewczynki mają także białe czepki), a pod szyją zielone tasiemki zawiązane na kokardkę. Tylko przy wizerunkach zmarłych umieszczono w medalionach ich imiona i nazwisko. Przy jednym z małych chłopców o zamkniętych oczach brak takiego napisu – zapewne zmarł nieochrzczony – natomiast napis towarzyszy jednej ze starszych córek, imienniczce matki (matce?), w czarnej sukni ze złocistym bawetem, którą wyróżnia też krzyżyk na szyi zawieszony na złotym łańcuszku. Zieloną jubilerską kokardę i krzyżyk na szyi ma także na głównym obrazie pierwsza, zmarła żona. Zmarłe dziewczynki mają wianki z kwiatami róż, chłopcy – wieńce laurowe. Wizerunki trójki dzieci żyjących są osobnymi aplikacjami nałożonymi na konstrukcję, ale zapewne wykonane były współcześnie i nie uwzględniają miejsca na późniejsze umieszczenie identyfikujących napisów. Wszystkie malowane przedstawienia ujmują snycersko opracowane wieńce laurowe, a malowane medaliony łączą w całość snycerskie złocone pędy ciasno splecionej, owocującej winnej latorośli (ze znacznymi ubytkami), która symbolizuje udział rodziny w zbawczych efektach męczeńskiej ofiary Chrystusa.

Taka formuła epitafium nawiązuje z jednej strony do pierwotnej idei protestanckiego epitafium obrazowego jako wyznania wiary i deklaracji pewności zbawienia, a z drugiej stanowi spektakularną odpowiedź na nowego typu stosunek do związanych emocjonalnie ze sobą członków rodziny (tu chyba głównie pierwszego małżeństwa fundatora). Program jest więc równie odległy od epitafiów podkreślających dystans między głową rodziny, a całą jej resztą (por. zwłaszcza epitafia Hessa +1547, Uthmanna 1547 i 1565, Muzeum Narodowe we Wrocławiu), a z drugiej strony także od rodowo-genealogicznego, a nie rodzinnego epitafium Scheurlów z 1537 roku (Muzeum Narodowe we Wrocławiu). Podobny jest natomiast raczej do epitafium rodziny Gustava Adolpha Heugla z Dobrej koło Oleśnicy, 1722.

Czas fundacji sprawił, że dwie żony Caspara prezentują się z modnymi w latach 1685-1715 wysokimi uczesaniami i przybraniami głowy a la fontange (spolszczone jako: fontaź), które – już bez stroika – pojawia się jeszcze w wizerunku Johanny Maximiliany Gabelenz (+1713, Muzeum Narodowe we Wrocławiu), a nie mamy w zbiorach śląskich innych kobiecych portretów z tego czasu, dokumentujących ten motyw. Caspar – inaczej niż modni synowie – nosi tradycyjną, nieupudrowaną perukę a la lion, a jego statusowi odpowiadają bogate koronki halsztuka i mankietów

Epitafium określone w dawnych inwentarzach Museum Schlesischer Altertümer jako poświęcone rodzinie Keische (zniekształcone Krische) zostało przekazane z kościoła św. Bernardyna we Wrocławiu. W kościele owym znajdowała się niegdyś także płyta nagrobna Anny Rosiny Melchowitz (1661-1697 – Bimler 1938), pierwszej żony Capara Krische (1653-1722) – wrocławskiego łaziebnika z tytułem nadwornego cyrulika i chirurga. Epitafium fundowane było na wiele lat przed śmiercią Caspara, a upamiętnia też jego drugą, poślubioną na rok przed fundacją żonę Annę Rosinę Hardt (+1747). Prawdopodobnie przedstawieni tu jako żyjący dwaj ostatni synowie z pierwszego małżeństwa również zmarli przed osiągnięciem dorosłości. Dopiero Heinrich Gottlob Krische (1707-1783), syn drugiej żony Caspara stał się dziedzicem nazwiska i kontynuatorem medycznego zawodu ojca (Schellenberg 1936).
[Marek Pierzchała]

osoba przedstawiona: Krische – chłopiec zmarły przed 1700 Krische – dziewczynka zmarła przed 1700 Krische – niemowlę zmarłe przed 1700 Krische – syn zmarły przed 1700 Krische, Anna Rosina młodsza ? (? – przed 1700) Krische, Anna Rosina z domu Hardt (? -1747) – 1699 żona Caspara Krische Krische, Anna Rosina z domu Melchovitz (1661-1697) – 1685 żona Caspara Krische

słowa kluczowe: Bóg Ojciec i Chrystus jako osoby, Duch Św. jako gołębica (Osoby Trójcy Św. w postaci ludzkiej; Trójca Święta)  |  cech łaziebników  |  chłopiec  |  Chrystus na krzyżu (Ukrzyżowanie Chrystusa; Pasja Chrystusa; Nowy Testament)  |  czepek  |  dziecko  |  dziewczyna  |  fontaź  |  giezło / śmiertelna koszula  |  godło cechowe  |  halsztuk (akcesorium ubioru)  |  kokarda  |  Krische – rodzina  |  lekarz / chirurg / medyk (zawód)  |  malarstwo (sztuki plastyczne)  |  medalion  |  niemowlę  |  Ostatnia Wieczerza (Wydarzenia związane z Ostatnią Wieczerzą; Pasja Chrystusa; Nowy Testament)  |  portret  |  portret dziecka  |  róża (kwiat)  |  Trójca Święta (Chrześcijaństwo; Religia i magia)  |  Ukrzyżowanie Chrystusa, śmierć na krzyżu (Pasja Chrystusa; Nowy Testament)  |  wianek  |  wieniec laurowy  |  wieniec różany  |  winorośl (roślina)