Garnek gliniany ''siwak''

Garnek gliniany typu "siwak" – naczynie o charakterystycznym czarnym zabarwieniu, uzyskanym w wyniku wypału redukcyjnego (beztlenowego). Wykonany z gliny, o owalnej formie, z masywnym brzuścem, płaskim dnem i lekko wyodrębnioną krawędzią wylewu. Z jednej strony znajduje się ucho o przekroju półkolistym. Powierzchnia naczynia została starannie wygładzona, co nadaje mu delikatny połysk oraz dekoracyjny charakter.

Gładzenie to tradycyjna technika zdobnicza stosowana przy wytwarzaniu siwaków, polegajaca na polerowaniu lekko podsuszonej gliny za pomocą twardych, gładkich narzędzi, takich jak kamień czy fragment szkła. Zabieg ten nie tylko zwiększał szczelność naczynia poprzez zamknięcie porów, lecz także nadawał jego powierzchni delikatny połysk i dekoracyjny charakter. Efektem były subtelne, rytmiczne pionowe linie widoczne na powierzchni naczynia – prosta, lecz wyrazista forma zdobienia o walorach zarówno estetycznych, jak i użytkowych.

Garnek pochodzi z warsztatu Józefa Trześniowskiego - garncarza, który po 1945 roku osiedlił się w Golędzinowie koło Trzebnicy. Wywodził się z rodziny garncarskiej z Kut na dawnych Kresach Wschodnich i kontynuował przekazywane z pokolenia na pokolenie tradycje rzemiosła ceramicznego. Po wojnie z powodzeniem przystosował je do nowych realiów społeczno-gospodarczych Dolnego Śląska.

W zbiorach Muzeum Etnograficznego, oddziału Muzeum Narodowego we Wrocławiu, znajduje się 68 obiektów wykonanych przez Józefa Trześniowskiego. Kolekcja ta stanowi ważne świadectwo powojennej kontynuacji tradycyjnego garncarstwa na ziemiach zachodnich. Dokumentuje nie tylko trwałość technik ceramicznych przeniesionych z Kresów, ale także ich adaptację do zmieniającego się kontekstu kulturowego regionu. Wyroby Trześniowskiego cechują się prostotą form, użytkowym charakterem oraz subtelną, ręczną dekoracją, co nadaje im indywidualny wyraz i podkreśla ich wartość etnograficzną.
[Dorota Jasnowska]

słowa kluczowe: ceramika / garncarstwo (dziedzina działalności)  |  ceramika siwa / czarna  |  rzemiosło (dziedzina działalności)