Pisanka o wzorze łemkowskim

Pisanka zdobiona techniką batikową i ornamentem łezkowym. Autorka zastosowała tradycyjny podział powierzchi jajka liniami rownoleżnikowymi, które dzielą jego powierzchnię na poziome pasy. Motywy zdobnicze oparte są na tradycyjnych elementach zdobnictwa łemkowskiego.

Stylizowane ornamenty roślinne i geometryczne symetrycznie pokrywają całą powierzchnię jajka. Najszerszy środkowy pas to stylizowany ornament kwiatowy z wyraźnie zaznaczonym białym otokiem z łezkowatych podwójnych linii, ułożony naprzemiennie z zgeometryzowanymi gałązkami roślinnymi układajacymi sie w formie litery V. Nad nim oraz pod nim biała łezkowata, jodełkowa linia okalająca całe jajko.

Kolorystyka ornamentu pokrywającego jajko: tło ciemnobrązowe, motywy zdobnicze w kolorach białym, żółtym pomarańczowym. Pisanka sygnowana skrótem "łem" pisanym cyrylicą.

Pisankami nazywa się przede wszystkim jaja dekorowane techniką batikową czyli "pisaną", najstarszą ze wszystkich. Polega ona na "pisaniu" wzoru roztopionym woskiem na skorupce jaja. Wzory rysuje się specjalnym pisakiem zaopatrzonym w miniaturowy lejek, z którego wosk spływa na skorupkę lub szpilką, którą wykonuje się wzory tzw. łezkowe. Następnie jajko zanurza się w barwniku.

Miejsca pokryte woskiem nie zostają zafarbowane i w efekcie uzyskuje się jasny wzór – w naturalnym kolorze skorupki – na jednolitym, ciemniejszym tle. Pisanki woskowe o deseniu wielobarwnym otrzymuje się, powtarzając proces rysowania wzorów i farbowania jaj. Farbowanie zaczyna się od barwnika najjaśniejszego.

Najdawniejsze, tradycyjne wzory wykonywane woskiem to różnego rodzaju znaki solarne – rozety, rozety wirujące i inne wizerunki słońca z promieniami, spirale, drzewa życia, swastyki, swastyki splecione z krzyżem, który zanim stał się najważniejszym symbolem chrześcijaństwa, był znakiem słońca, siły witalnej, stron świata, miał zastosowanie w magii urodzaju i płodności.

Metoda batikowa jest szeroko rozpowszechniona w Polsce i w innych krajach słowiańskich, gdyż wosk pszczeli był bardzo popularnym, ogólnodostępnym surowcem. Tą techniką zdobi się jaja głównie we wschodniej części naszego kraju i na Śląsku.
[Dorota Jasnowska, Agnieszka Szepetiuk - Barańska]

słowa kluczowe: dekoracja kwiatowa  |  dekoracja roślinna  |  kultura łemkowska  |  obrzędowość doroczna (obrzędowość)  |  obrzędy / zwyczaje  |  pisankarstwo (dziedzina działalności)  |  Wielkanoc