Zamek Chojnik

Zamek widziany z oddali na tle dynamicznie uformowanych chmur, stojący na szczycie, nad doliną, której strzegł.

Malownicze ruiny zamku Chojnik wznoszą się na skalistej górze (627 m n.p.m.) o tej samej nazwie. Przez swoje położenie na górze z opadającą prawie pionowo południową ścianą zamek był niezwykle trudny do zdobycia. Najstarsza część zamku górnego powstała w latach 1353-1364 za panowania księcia świdnicko-jaworskiego Bolka II. W 1391 roku przeszedł na własność rycerza Gotsche Schoffa II, protoplasty rodu Schaffgotschów, i stał się ich siedzibą rodową.

Zamek założony został na planie prostokąta z wieżą od wschodu i bramą od północy, północno-zachodnią część zajmował budynek mieszkalny. Wielokrotnie go przebudowywano (głównie w XV i XVI wieku). Podczas wojny trzydziestoletniej Hans Ulryk Schaffgotsch był stronnikiem cesarza Ferdynanda II, ale stracił zaufanie cesarza i został uwięziony, oskarżony o zdradę i ścięty. Jednocześnie skonfiskowano całe dobra Schaffgotschów, w tym i zamek Chojnik. Na zamku osadzono oddziały cesarskie pod dowództwem generała Rudolfa Collerado, który dzielnie bronił zamku przed atakami wojsk szwedzkich. Po zakończeniu wojny syn ściętego Hansa Ulryka, Christoph Leopold, w 1649 roku odzyskał prawa do dóbr Schaffgotschów.

Zamek padł ofiarą wielkiego pożaru po uderzeniu pioruna 31 sierpnia 1675 roku i zasadniczo przestał spełniać funkcje obronne czy mieszkalne. Ród Schaffgotschów nie podjął już jego odbudowy. Zamek zyskał jednak, jako ruina, na malowniczości. Romantyzmu przydawały mu dawne legendy, cytowane częstokroć przez przewodniki (min. przewodnik Rozalii Saulsonowej z 1850 roku). Jego ruiny były najczęstszym celem wycieczek kuracjuszy, wyruszających z położonych nieopodal Cieplic.

Wielokrotnie malowany, szkicowany, przedstawiany na pamiątkowych uzdrowiskowych szklaneczkach. Widok i opis zamku były nieodłącznymi składnikami przewodników po Cieplicach i okolicy. Dla wygody turystów urządzono tam gospodę i stację przewodników górskich (1822). W 1848 roku przebudowaną w stylu neogotyckim basteję zaadaptowano na schronisko. Dziś zamek jest trwałą ruiną, malowniczym elementem podgórskiego pejzażu.
[Ewa Halawa]

słowa kluczowe: grafika niemiecka  |  Karkonosze (Sudety; góry)  |  pejzaż / krajobraz  |  sztuka niemiecka  |  widoki Śląska  |  zamek (archit.)  |  zamek Chojnik (Jelenia Góra; Sobieszów)