Endler, Friedrich Gottlob (1763-1830)

Urodzony w Lubinie w 1763 roku, zmarły w 1830 we Wrocławiu. Rysunku uczył się u ojca, następnie praktykował u inspektora budowlanego w Lubinie i prawdopodobnie u architekta K. M. Kunckla we Wrocławiu. Jako rysownik ptaków i owadów pracował dla syndyka Börnera, twórcy Śląskiego Gabinetu Historii Naturalnej (podobno w latach 1781-1782 wykonał ponad 300 ilustracji w technice akwareli). Następnie od 1782 przez pięć lat pracował jako pomocnik architekta (tak zwany Conducteur) Carla Gottharda Langhansa. Wzniósł wtedy grób rodzinny Schlabrendorfów i winiarnię "w stylu japońskim" oraz pałacyk w Seppau koło Głogowa, należącym do Schlabrendorfów. Od 1786 zajął się miedziorytem (w tej dziedzinie był samoukiem), pierwsze prace przedłożył ministrowi von Hoymowi i kamerze królewskiej - spotkały się one z uznaniem i nagrodą 100 talarów. Od 1800 do 1809 współpracował jako ilustrator z wrocławskim czasopismem "Der Breslauische Erzähler", zamieszczając widoki miast śląskich, przedstawienia najważniejszych budowli i ulic Wrocławia, a także pojedyncze ryciny portretowe czy alegoryczne (ponad 500 ilustracji). Jest także autorem ostatniego planu miasta ukazującego stan tuż przed zburzenia fortyfikacji miejskich.

Eksperymentował z drukiem barwnym (portret hrabiego von Hoyma, 1791). Dla manufaktury fajansów w Prószkowie opracował technikę przenoszenia druku miedziorytniczego na podłoże fajansowe. W latach 1808-1822 tworzył ilustracje do czasopisma wydawanego wraz z Paulem Scholzem Der Naturfreund, oder Beiträge zur schlesischen Naturgeschiche (ponad 500 ilustracji z przedstawieniami ptaków, gadów, kwiatów, grzybów w technice akwaforty ręcznie kolorowanej). Inne publikacje z jego ilustracjami wydane we Wrocławiu: Lustörter bei Breslau (dwa zeszyty, każdy z sześcioma ilustracjami), 1794 (zaginione); Vaterländische Blätter zum Nutzen und Vergnügen, 1797/1798; Abbildungen Schles. und Glätz. Gegenden (cztery zeszyty po sześć ilustracji wraz z opisem), 1798-1801; Illuminierte Abbildungen Schles. und Glätz. Gegenden, 1801-1805 (prawdopodobnie po sześć ilustracji w czterech zeszytach, jako komplet niezachowane, pojedyncze ryciny w zbiorach muzealnych); Sammlung von Schlesischen Gegenden (wydydanie Richter, tom I, 1806, tom II, 1807); K. A. Menzla Topographische Chronik von Breslau (dwanaście widoków i siedem winiet), 1805-1807; Ziergewächse nebst ihrer Kultur, 1807 (zaginione); Breslauisches Tagebuch für den Bürger und Landmann (dwanaście wedut), 1809; J. Rathsmanna Fragm. aus der Geschichte der Klöster und Stifte Schlesiens (czterdzieści jeden kolorowanych rycin), 1810; Der Zobten und seine Umgegend (dwanaście akwafort), około 1822; Der beleuchtende Genius, 1786. Zmarł 7 lipca 1822 (według wypisu Erwina Hintzego z ksiąg parafii św. Marii Magdaleny we Wrocławiu).
[Ewa Halawa]

słowniki wzorcowe i inne

GND VIAF