Fabryka, założona w 1852 roku, najpierw należała kolejno do różnych firm niemieckich. W 1921 roku została kupiona przez Stanisława Mańczaka, z którym współpracowali jego bracia, Sylwester i Maksymilian. W 1922 roku kierownikiem malarni został Bolesław Polankiewicz, poprzednio kierownik działu zdobniczego w fabryce porcelany w Ćmielowie. Produkowano tu serwisy obiadowe, herbaciane, naczynia kuchenne, wazony oraz drobną rzeźbę.
W 1925 roku fabryka otrzymała Grand Prix na Międzynarodowej Wystawie w Paryżu, a w 1929 roku złoty medal na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. W latach dwudziestych zaopatrywała w swoje wyroby nie tylko rynek krajowy, ale także zagranicę, zwłaszcza kraje skandynawskie i Holandię. Do 1931 roku trwała modernizacja zakładu.
Bolesław Polankiewicz wprowadził do dekoracji polskie stroje regionalne i motywy ludowe, przeważnie kwiatowe. Odbywały się tu praktyki absolwentów Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Poznaniu. Podczas kryzysu w latach trzydziestych fabryka zmniejszyła produkcję, musiano też zwolnić część robotników, co doprowadziło do strajku (1933). W 1936 roku zakupiona została na licytacji przez Czesława Szramę i Wincentego Czapczyńskiego. W 1939 roku wyroby jej znalazły się ponownie na rynkach zagranicznych. Niemcy w czasie wojny zaczęli tutaj produkcję porcelitu. Zmieniono nazwę Chodzież na Kolmar. Fabryka Mańczaka sygnowała swoje wyroby monogramem SM w różnych układach graficznych, w okresie Szramy i Czapczyńskiego literą F.
[Maria Jeżewska]
bibliografia
- Ceramika i szkło polskie XX wieku. Katalog zbiorów., red. Mariusz Hermansdorfer, Wrocław 2004, seria Katalogi zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu, s. 31
