Biermann, Georg, Deutsches Barock und Rokoko, Jahrhundert-Austellung deutscher Kunst Darmstadt, t. 1-2, Leipzig 1914, il. 352
Malarstwo europejskie. Katalog zbiorów, red. Chudzikowski, Andrzej, t. 1-2, Warszawa 1967, II, nr 1460, il.
Drost, Willi, Barockmalerei in den germanischen Ländern, Wildpark-Potsdam 1926, s. 283, il. 216
Gau-Ausstellung Niederschlesische Kunst, Berlin, Schloss Schönhausen, Oktober-November 1942, Berlin 1942, s. 38 nr 5
Gerson, Horst, Ausbreitung und Nachwirkung der holländischen Malerei des 17. Jahrhunderts, Haarlem 1942, s. 293-294
Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Przewodnik, red. Gołaj, Iwona, Wrocław 2006, s. 115-116, il.
Grimkowski, Ru¨diger, Michael Willmann. Barockmaler im Dienst der katholischen Konfessionalisierung. Der Gru¨ssauer Josephszyklus, Berlin 2005, s. 51, 302, il. 92
Große Deutsche in Bildnissen ihrer Zeit, Ausstellungskatalog, Kronprinzenpalais, Berlin, 1.8.-30.9.1936 , Berlin 1936, s. 313, il.
Theatrum sacrum. El arte barocco de Silesia de los siglos XVII-XVIII (catálogo de la exposición), Museo National de Wrocław, Sala de Exposiciones Caja Duero, red. Ewa Halawa, Romuald Nowak, Marek Pierzchała, Salamanca 2005, nr 33, il.
Houszka, Ewa, Portret na Śląsku XVI-XVIII w., Wrocław 1984, nr 129, il. 100
Jubiläums-Ausstellung Michael Willmann 1630-1930, Schlesisches Museum der bildenden Künste, Mai – September 1930, Breslau 1930, s. 13, nr 48, il. na okładce
Beschreibendes Verzeichnis der Gemälde. Schlesisches Museum der bildenden Künste, red. Robert Kahl, Breslau 1886, s. 149
Katalog der Bilder-Galerie im Ständehause zu Breslau, Breslau 1863, nr 682
Katalog der Gemälde und Skulpturen. Schlesisches Museum der bildenden Künste, Breslau 1926, s. 113
Kloss, Ernst, Michael Willmann, "Umění", z. III, r. 1930, 1930, il. s. 422
Kloss, Ernst, Michael Willmann. Leben und Werke eines deutschen Barockmalers, Breslau 1934, s. 76, nr A.I. 43, il. 71
Knoblich, Augustin, Leben und Werke des Malers Michael Lucas Leopold Willman, 1629-1706. Ein Beitrag zur Kunstgeschichte Schlesiens, Breslau 1868, s. 13, 21-22, 25
Kozieł, Andrzej, Michael Willmann i jego malarska pracownia, Wrocław 2013, seria Akta Universitatis Wratislaviensis No 3463 Historia Sztuki XXXIII, A.269
Kozieł, Andrzej, Michaela Willmanna studia nad proporcjami ludzkiego ciała, [w:] Śląska republika uczonych / Schlesische Gelehrtenrepublik / Slezská vědecká obec, red. Hałub, Marek; Mańko-Matysiak, Anna, Wrocław 2004
Kozieł, Andrzej, Rysunki Michaela Willmanna (1630-1706), Wrocław 2000
Krollmann, Christian, Der Maler Michael Willmann und seine Vaterstadt Königsberg Pr., "Mitteilungen des Vereins für die Geschichte von Ost- und Westpreußen", r. V, 1930/1931, s. 28, il.
Kunstwerke aus Breslau in Beuthen O.S. Ausstellung im Oberschlesischen Landesmuseum, November-Dezember 1938, 1938, s. 13-14, nr 20, il.
Lossow, Hubertus, Michael Willmann, ein deutscher Barockmaler, "Wichmann Jahrbuch", r. 1953, 1953, il. s. 54
Lossow, Hubertus, Michael Willmann (1630-1706). Meister der Barockmalerei, Würzburg 1994, s. 15, 27, 66, nr A 145, il.
Łukaszewicz, Piotr, Muzeum Śląskiego Towarzystwa Kultury Ojczystej / Museum des Schlesischen Gesellschaft für vaterländische Kultur, [w:] Muzea sztuki w dawnym Wrocławiu, red. Łukaszewicz, Piotr, Wrocław 1998, s. 46, il. 19
Maul, Dietrich, Michael Willmann. Ein Beitrag zur Barockkunst Schlesiens, Strasburg 1914, s. 44-45, il. na frontispisie
Michael Willmann (1630-1706), katalog wystawy, Residenzgalerie Salzburg, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Salzburg 1994, nr 19 (E. Houszka)
Müller-Hofstede, Cornelius, Michael Willmann. Die Jakobsleiter, "Schlesien", 1965, s. 195
Malarstwo śląskie 1520-1800, red. Pierzchała, Marek, Wrocław 2009, seria Katalogi Zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu, s. 233-234, kat. 172
Pierzchała, Marek, Michael Willmann malarz baroku, "Art & Business", z. nr 1-2, r. 1995, 1995, s. 121
Regulińska, Maria, Restaurování děl slezského barokního malíře Michaela Lukase Lepolda Willmanna v dilnach Muzea Výtvarných Umění ve Wroclavi, "Museum-Bulletin", z. nr 1-2, r. 1994, 1994, s. 53-54, il. 6
Rohde, Alfred, Königsberger Maler im Zeitalter des Simon Dach, Königsberg 1938, il.
Silesia Rediviva. The Baroque Period in Silesia. Collection of Art and Handicrafts from the National Museum in Wrocław, Poland, Pekin 2019, s. 28, poz. kat. 18, il.
Steinborn, Bożena, Malarstwo Michała Willmanna (1630-1706), katalog wystawy, Muzeum Śląskie we Wrocławiu, październik-listopad 1959, Wrocław 1959, s. 8, nr 15, il.
Steinborn, Bożena, Michał Leopold Willmann, Wrocław 1989, s. 18

pochodzenie: 2012, przekaz

na ekspozycji: Sztuka Śląska XVI-XIX w., sala VI, Gmach Główny MNWr

Muzeum Narodowe we Wrocławiu Dział Malarstwa XVI–XIX w.

numer inwentarza: MNWr VIII-3149

prawa autorskie do obiektu: DOMENA PUBLICZNA

permalink: https://muzeumcyfrowe.mnwr.pl/obiekt/p/mnwr_viii-3149

Swobodna poza, prosty, codzienny strój oraz brak idealizacji rysów tęgiej i dość pospolitej twarzy pięćdziesięciolatka nadają wizerunkowi charakter kameralno-prywatnej, realistycznej vera effigies, wyrażającej spokojną pewność siebie oraz pojętą w duchu nowożytnym artystyczną niezależność malarza. Podobne wrażenie wywołuje np. Autoportret ucznia Rembrandta, Jakoba Backera (1644), którego Willmann poznał w Holandii.

Czytelne jest napięcie między starannym wykończeniem uważnie obserwowanej własnej fizjonomii, a nonszalanckimi szybkimi ruchami pędzla zaznaczającego światła na fałdach miękkiego płaszcza oraz rysunkiem czernią zdawkowo sygnalizującym kształt czapki i kosmyk włosów. Brązowe tło wydaje się niedbale pomazane, jakby służyło wycieraniu pędzla podczas pracy. Przy takiej malarskiej niespójności płótno sygnalizuje stan non finito. Efekty te puentuje dorzucenie z prawej strony sygnatury wydrapanej odwrotną stroną pędzla w wilgotnej jeszcze farbie dla zaznaczenia zaskakującej decyzji o ukończeniu malowania. Wszystko to sprawia, że patrzymy na Autoportret jakby stanowił dokument zapisu samego procesu tworzenia.

Nie był to jedyny portret Willmanna. Knoblich (1869) wspomina o namalowanym przez Johanna Christopha Liškę w 1682 roku wizerunku Willmanna, który "był kopiowany" oraz o należącej do zbiorów wrocławskiego Stowarzyszenia Artystów (Künstlerverein) kopii Autoportretu, którą w roku 1868 "odmłodził" Heinrich König młodszy, i którą przekazano w 1928 do Schlesisches Museum für Kunstgewerbe und Altertümer (numer inwentarza 23:28).

Kloss (1934) uwzględnia zaginiony dziś, niewielki Autoportret Willmanna z 1675 roku pochodzący z kolekcji Carla D. Bacha (olej, deska, 13 x 9,5), który przedstawiał artystę siedzącego en face przy pulpicie i zajętego rytowaniem. Wizerunek Bachowski uwiecznił Christian Philipp Bentum na malowidle ściennym biblioteki lubiąskiej (1737) oddając Willmannowi i jego sztuce pośmiertny hołd. Uzupełniony panegirycznym wierszem (Insignem celebris Cous miretur Apellem / Willmannus nostrae est Gloria clara Lubae / Ingeni? felix Studi? famosus et arte / Sed plus Virtutum Laude decorus erat) pełni on rolę atrybutu, unoszonego przez skrzydlatego geniusza ponad personifikującą sztukę malarstwa postacią kobiecą (Klossowski 1902; Kalinowski 1970).

Odmienny od omawianego, oficjalno-dworski wizerunek Willmanna w ujęciu en face i w peruce a la lion, z żabotem i w obszernym, drapowanym płaszczu a l’antique wykonał Leonhard II Heckenauer (1650/1660 - 1704), zapewne według dostarczonego mu, a nieznanego nam rysunku Willmanna. Konwencja prezentacji artysty nie jest jednak odległa od omawianego Autoportretu. Miedzioryt Hackenauera znalazł się w drugim, łacińskim wydaniu dzieła Joachima Sandrarta Academia nobilissimae artis pictoriae (Norymberga 1683). Towarzyszy tam biogramowi Willmanna, gdzie nazywa on siebie "malarzem z Lubiąża", choć napis nad sztychem wskazuje Królewiec – miejsce urodzenia artysty.

Za własny wizerunek Willmanna uchodzi postać oberżysty w scenie Poszukiwanie noclegu, z cyklu fresków kościoła św. Józefa w Krzeszowie (1692-1698). Mniemanie to trudno uznać za słuszne, ponieważ rysy szczupłej twarzy oberżysty i znanej z Autoportretu twarzy Willmanna łączy tylko znikome podobieństwo, z wyjątkiem takich samych u obu, prostych i szerokich brwi.
[Ewa Houszka, Marek Pierzchała]

osoba przedstawiona: Willmann, Michael Lucas Leopold (1630-1706) – artysta

Kontemplacje i rozmowy, Marek Pierzchała

Autoportret

Ustawienia prywatności (cookies)

Niezbędne (2)

Statystyka (4)

Funkcjonalne (2)