Chrystus frasobliwy

Chrystus przedstawiony w pozie frasobliwej z szyderczymi atrybutami żydowskiego króla: ukoronowany cierniem, z odrzuconym z ramion szkarłatnym płaszczem, z trzciną w roli berła. W tle niejasno zasugerowany ciosowy mur, a po prawej niska kolumna biczowania ze sznurem.

Użyty przez Klossa (1934) tytuł Chrystus jako Mąż Boleści (Schmerzensmann, imago pietatis) jest tu mylny, odnosi się on bowiem do ahistorycznego przedstawienia, w którym akcentowane są rany śmierci krzyżowej. Samotna postać cierpiącego Zbawiciela wywiedziona została z pasyjnych scen Naigrawania w pretorium bądź Ecce Homo.

Chrystus ukazany nieco inaczej, bo jako siedzący na szyderczym tronie ze złożonymi na kolanach, skrępowanymi dłońmi, ale w szkarłatnym płaszczu, z trzcinowym berłem i w koronie cierniowej, został przez Willmanna umieszczony w centrum sceny Skazania, na wielkim, półkolistym obrazie w Henrykowie (1676-1678), gdzie otoczony jest postaciami zapowiadających jego śmierć proroków ze stosownymi biblijnymi cytatami.

Kloss (1934) omawia malowidło jako przykład ostatniej stylistycznej fazy w twórczości artysty: ciało uformowane nieco niekształtnie (sprawiający wrażenie anatomicznie błędnego akt o rozbudowanej, "herkulesowej" muskulaturze ramion), ludowy typ szerokiej twarzy, w którym powracają wspomnienia fizjonomicznych studiów Rembrandta, a niemal monochromatyczna, skondensowana materia malarska nabiera lekkości dzięki cienkim, płynnym laserunkom. Badacz interpretuje charakter wibrującej materii malarskiej rozbijającej spoistość formy jako odpowiadający oddaniu cierpienia umęczonego ciała Zbawiciela.

Odnotowana przez monografistę (Kloss 1934) sygnatura M.Will. fec. 1701 obecnie nie istnieje. Zachowała się natomiast, wspomniana przez tegoż autora, replika kompozycji w zakrystii kościoła klasztornego cysterek w Trzebnicy.
[Marek Pierzchała]

słowa kluczowe: barok  |  Chrystus Frasobliwy (Jezus Chrystus)  |  kolumna (część budowli)  |  korona cierniowa  |  malarstwo (sztuki plastyczne)  |  malarstwo religijne  |  malarstwo śląskie  |  trzcina (roślina)