Okno witrażowe IV: kwatera dolna lewa

a. Oszklenie geometryczne, Śląsk (?), 1880-1890
Kwatera – w kształcie prostokąta, zamknięta u góry odcinkiem łuku – po bokach i u dołu obramowana bordiurą z czerwonego szkła z kolistymi żółtymi gomółkami. Główne pole wypełnione oszkleniem "arlekinowym" z czworobocznych szybek zielonkawych i czerwonych. Na osi umieszczone trzy pola witrażowe z przedstawieniami damy z tarczą herbową i donatora. Górnego witrażu brak.

b. Dama z tarczą herbową, Niemcy, Fryburg Bryzgowijski, pracownia Fritza Geigesa, ok. 1879, śr. 27 cm
W kolistym polu półpostać kobiety ukazana en face, która oburącz trzyma tarczę herbową w czarno-białą szachownicę. Jej kostium stylizowany na strój niemiecki z początku XVI w.: suknia oliwkowa z czerwonym stanikiem i rękawkami, na głowie biała chusta-czepiec. Tarczę herbową otacza czerwona draperia. Tło niebieskie, ze stylizowanym negatywowym ornamentem roślinnym. Bordiura zielona z motywami wici roślinnej i kwiatów.

Podobnie malowane postacie i bardzo podobna tarcza herbowa znajdują się na witrażu w historycznym Domu Kupców we Fryburgu Bryzgowijskim, wspólnym dziele Heinricha Helmle, Maxa Häberle, Alberta Merzweillera i Fritza Geigesa z 1879 roku (zob. Parello 2000).

c. Donator, Niemcy, 1499 i ok. 1880, 40 x 22 cm
W prostokątnym polu postać klęczącego młodego mężczyzny w zbroi płytkowej. Rycerz patrzy w prawo. Jego ręce złożone w geście modlitwy, dłonie oplecione różańcem. Klęczy na tle arkady, częściowo zasłoniętej wzorzystą materią w kolorze oliwkowym. W prześwicie łuku widoczny górzysty pejzaż. Po prawej przy kolanach młodzieńca tarcza herbowa z klejnotem i labrami. W białym polu tarczy czarny jeleni róg, nad tarczą niebieski hełm, zwieńczony złotą szlachecką koroną. Zbroja lawowana patyną, szczegóły podkreślone konturówką i żółtą lazurą. Poniżej przedstawienia banderola z napisem minuskułą gotycką: anno domini 14·99.

W 1973 roku decyzją Wydziału Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej przekazano do Muzeum Śląskiego niekompletne oszklenia witrażowe czterech dwuosiowych czterodzielnych okien z galerii-korytarza I piętra krużganków zamku w Domanicach w pobliżu Świdnicy. Oszklenia zostały wyjęte z oryginalnych ram okiennych, które znajdowały się w zamku jeszcze w 2010 roku.

Okna zostały ponumerowane od I do IV na podstawie rekonstrukcji ich pierwotnego usytuowania w korytarzu naprzeciwko Sali Balowej w reprezentacyjnej części zamku. Rekonstrukcja porządku okien oraz skompletowanie każdego okna zostały dokonane na podstawie zdjęć archiwalnych z około 1970 roku, zawartych w studium historyczno-architektonicznym Krzysztofa Eysymontta z 1985 roku (zob. K. Eysymontt 1985, il. 134-145). W oknie III brak dolnego prawego skrzydła. Oszklenia witrażowe okien I i II skomponowano przypuszczalnie w latach 1870-1890, okien III i IV – w latach 1880-1890.

Każde półowalnie zamknięte okno składa się z czterech skrzydeł i dwóch trójkątnych przyłuczy nad górnymi skrzydłami. Wszystkie części okien wypełnione są oszkleniem geometrycznym tzw. arlekinowym, bezbarwnym i w odcieniu zielonkawym, z elementami niebieskimi i czerwonymi. W oknach I i II występują bordiury w kolorze niebieskim, w oknach III i IV – w kolorze czerwonym. W oszklenie wkomponowano niewielkie koliste, owalne i czworokątne witraże oraz fragmenty witraży, złożone w osobne kompozycje.
[Elżbieta Gajewska-Prorok]

słowa kluczowe: arkada (archit.)  |  chusta  |  czepiec  |  draperia  |  hełm heraldyczny (heraldyka)  |  kobieta  |  korona  |  młodzieniec  |  ornament roślinny  |  pałac w Domanicach (dawna lokalizacja)  |  pejzaż / krajobraz  |  róg jelenia (figura heraldyczna)  |  różaniec  |  rzemiosło artystyczne (dziedzina działalności)  |  suknia (ubiór)  |  szkło  |  tarcza herbowa (heraldyka)  |  wić roślinna (ornament)  |  witrażownictwo (dziedzina działalności)  |  zbroja