Stolik gerydon

Stolik o konstrukcji oskrzyniowej, z marmurowym blatem w kształcie czteroliścia, wsparty na czterech toczonych, kanelowanych nogach przewiązanych łączyną.
Nogi stolika lekko wybrzuszone pośrodku, u dołu zakończone wysokimi szablastymi stopami i zespolone łączyną krzyżową, która udekorowana jest umieszczoną centralnie, małą, mosiężną kulistą sterczynką. Oskrzynienie stolika w kształcie blatu, dekorowane czterema kostkami z aplikami z motywem rozety, pomiędzy którymi umieszczono mosiężny pas z motywem wolutowo skręconej wici roślinnej. Marmurowy jasny blat obwiedziony niską mosiężną ażurową galeryjką.

Neoklasycystyczny stolik charakteryzuje się wydłużonymi kształtami dzięki czterem wysmukłym, wąskim, kanelowanym nogom, wyglądem zbliżonym do kolumn. W celu zapewnienia stabilności konstrukcji nogi są przewiązane łączyną. Mebel dekorowany jest aplikami mosiężnymi, szczególnie bogatymi na oskrzynieniu, gdzie znajduje się szeroki pas wolutowo skręconych liści akantu. O funkcji stolika jako gerydonu przekonuje nietypowy czterolistny marmurowy blat, obwiedziony ażurową niską mosiężną galeryjką.

Mebel służył najprawdopodobniej jako podstawa dla kandelabrów lub świeczników (kamienny blat miał chronić drewno przed zniszczeniem oraz ogniem, a galeryjka – przed zsunięciem się stojącego na gerydonie przedmiotu).

Tego typu sprzęty rozpowszechniły się w salonach za czasów Ludwika XIV. Jeśli służyły do oświetlenia, określano je: we Francji – torchere, chandelier, w Anglii – pedestal, candlestand. Dzięki umieszczeniu świecznika na gerydonie świeca znajdowała się wysoko, a tym samym lepiej oświetlała pomieszczenie. Niektóre egzemplarze miały teleskopowe trzony, aby można było regulować wysokość blatów. Gerydony wykonywano zazwyczaj w dwu egzemplarzach, a czasem w większych kompletach lub nawet w garniturach obejmujących stoły i konsole. Stawiano je z dala od zasłon i ścian, a ze względu na ich niewielki ciężar można je było z łatwością przestawiać. Były one, podobnie jak inne sprzęty z tego czasu, bogato dekorowane rzeźbieniami i złoceniami.

Opisywany gerydon, choć powstał już u progu XX wieku, to zachował wszystkie cechy mebla z końca XVIII wieku, między innymi: wielką precyzję zdobień elementów drewnianych i metalowych, lekkość konstrukcji oraz wykorzystanie szlachetnych gatunków drewna.

W produkcji takich sprzętów, przeważnie na masową skalę, specjalizowały się od końca XIX wieku warsztaty francuskie. Potwierdzają to bardzo liczne, zbliżone wyglądem egzemplarze oferowane na rynku antykwarycznym (zobacz na przykład stolik oferowany w sklepie internetowym Antyki. Empire; [online] <www.empire-antyki-com/867,unikatowy-stojakpodstawka-kwietnik-zmarmurowym-blatem> [dostęp: 23.07.2021]).
{Małgorzata Korżel-Kraśna]

słowa kluczowe: arabeska (ornament)  |  dekoracja roślinna  |  meblarstwo (dziedzina działalności)  |  neoklasycyzm  |  rozeta (motyw dekoracyjny)