Stolik-gerydon

Stolik wysoki z blatem w kształcie sześcioliścia, wsparty na trzech połączonych u góry, kabriolowo wygiętych nogach.

Nogi stolika zakończone stopami stylizowanych kopytek, dekorowane od strony zewnętrznej płaskorzeźbionymi wielopłatkowymi kwiatami, a na kolanach nóg i pomiędzy kolanami – pękami tych kwiatów i wicią roślinną. Nogi u dołu zespolone łączyną trójwidlastą, zdobioną na ramionach rzeźbionymi kwiatami, a w miejscu przecięcia rozetą. Na wysokości dwóch trzecich nogi przewiązane są powtórnie – łączyną angielską typu isle of Man stretcher, z użyciem trzech prostych listewek. Blat z szerokim falistym brzegiem dekorowanym ornamentem perełkowym, z umieszczonym centralnie kolistym polem wyłożonym marmurem.

Stolik wzorowany na meblarstwie chińskim może być wyrobem wschodnim lub, co jest bardziej prawdopodobne, europejskim, wykonanym przez warsztat specjalizujący się w naśladownictwie sprzętów orientalnych.

Trójnożna odmiana wysokiego stolika była bardzo popularna w meblarstwie zachodnioeuropejskim końca XIX wieku. Produkowano także modele znacznie niższe, czasami wsparte też na czterech nogach, które służyły jako stoliki pomocnicze. Świadczą o tym liczne egzemplarze takich gerydonów na rynku antykwarycznym (podobny stolik z końca XIX wieku oferowała na przykład firma Antique Beauty; zob. [online] <antiquebealety.eu/galeria/stoliczek-kwietnik-z-XIX-wieku> [dostęp: 17.08.2020]). Popularność gerydonów potwierdzają także archiwalne fotografie dawnych wnętrz, na których stoliki te najczęściej stanowią wyposażenie salonów lub pomieszczeń o orientalnym wystroju. Przykładem może być zdjęcie salonu pałacu w Kochcicach (niem. Kochtschutz) na Śląsku z 1909 roku (publikowane w: J. von Golitschek, Schlesien. Land der Schlösser, Bde 1-2, München 1988, s. 184).

Gerydon (fr. guéridon) służył jako postument do postawienia kwiatów lub świeczników. Ten model powstał w drugiej połowie XVII wieku. Gerydony były produkowane do XX wieku. Nogi stolika powiązane zostały mało znanym typem łączyny – isle of Man Stretcher (w tłumaczeniu dosłownym: "nosze" z wyspy Man), który rozpowszechnił się w XIX wieku. Polega ona na połączeniu jednej tylnej nogi z łączyną, od której środka odchodzi druga łączyna do nogi przedniej, ta z kolei połączona jest z drugą nogą tylną, aż powstaje trójkąt. Ta oryginalna łączyna powstała w Anglii, gdzie stosowano ją w trójnożnych meblach.
[Małgorzata Korżel-Kraśna]

słowa kluczowe: dekoracja orientalna  |  dekoracja roślinna  |  kwiat  |  meblarstwo (dziedzina działalności)  |  rozeta (motyw dekoracyjny)