Szkatułka na przybory do kaligrafii suzuribako

Podstawa szkatułki w kształcie zbliżonym do kwadratu. Wieko nakładane, lekko wysklepione o wyoblonych narożach. Wewnątrz znajduje się kasetka na pędzle i wkładka z owalnym kamieniem do rozcierania tuszu i dozownikiem wody w formie dyni wykonanym z pozłacanego brązu. Czarną lakę o głębokim lustrzanym połysku dekorują dwa liście morwy (kaji) i pędzelek. Realistycznie opracowane w wysokim reliefie, prószone są złotem w dwóch tonacjach, oksydowanym srebrem oraz inkrustowane złotą i srebrną folią ciętą w kwadraciki. Zakończenie trzonka pędzelka dekoruje precyzyjny ornament wykonany złotą i czerwoną laką. Wewnętrzną powierzchnię szkatułki pokryto laką w technice nashi ji. Odwrocie wieka i wnętrze kasetki na pędzle zdobi wizerunek powoju rozpiętego na bambusowym płotku. Dekoracja nawiązuje do przeznaczenia suzuribako, jako przedmiotu służącego szlachetnej sztuce kaligrafii, należącej obok muzyki, poezji i gier intelektualnych do tak zwanych "czterech elementów wytwornej kultury". Motyw zdobniczy to alegoria Tanabata - Święta Gwiazd należącego do pięciu najważniejszych tradycyjnych świąt japońskich. Źródłem tych uroczystości jest japońska wersja chińskiej legenady o losach niebiańskiej dziewczyny imieniem Tanabatatsume, która tkała szaty dla Cesarza Niebios. Władca, chcąc nagrodzić jej gorliwą pracę, wybrał dla niej męża zwanego Hikobashi. Zakochana tkaczka opuściła się jednak w pracy. Została więc ukarana separacją z małżonkiem, z którym wolno jej było się spotykać tylko raz w roku, siódmego lipca. Japończycy do dzisiaj celebrują ich doroczne spotkanie, podziwiając letnie niebo i symbolizującą kochanków parę dwóch jasno świecących gwiazd: Vega i Altair. Na bambusowych gałęziach powiewają w tym dniu kolorowe ozdoby, zwłaszcza wąskie paski papieru z pięknie kaligrafowanymi fragmentami miłosnych wierszy i prośbami o spełnienie romantycznych marzeń. W dawnych czasach, w późnym okresie Heian (794-1185), w trakcie trwania festiwalu Tanabata arystokratyczne damy pisywały życzenia i poematy na liściach morwy.

Doskonale opanowana technika prószenia maki e, zastosowanie cennego gatunku laki roiro urushi, precyzja i czystość rysunku oraz realizm w odtworzeniu szczegółów świadczą o tym, iż suzuribako ze zbiorów wrocławskich zostało wykonane przez artystę wysokiej klasy działającego pod koniec XIX wieku.
[Dorota Róż-Mielecka]

słowa kluczowe: kaligrafia  |  morwa (drzewo)  |  pędzel  |  rzemiosło artystyczne (dziedzina działalności)  |  sztuka Dalekiego Wschodu  |  sztuka japońska  |  Śląskie Muzeum Rzemiosła Artystycznego i Starożytności (Wrocław) / Schlesisches Museum für Kunstgewerbe und Altertümer (Breslau)  |  Tanabata / Święto Gwiazd (alegoria)  |  Zuckerkandl, Victor (1851-1927) – kolekcjoner, przemysłowiec