Chrzest Chrystusa. Obraz z epitafium Hansa Starosa

Całość kompozycji malowanej tablicy znamy dziś dzięki archiwalnej fotografii. W latach 1945-1980 obcięto (i zniszczono?) dolną część deski. Obraz, wcześnie pozbawiony obramienia i umieszczonych w nim napisów, zidentyfikował Mertin (1942) jako należący dawniej do epitafium legnickiego burmistrza Hansa Starosa, łącząc tablicę z informacją u Warendorffa (1724). Mertin ustalił też czas powstania dzieła na lato 1563 roku.

Kompozycja przedstawia Chrzest Chrystusa jako moment objawienia Trójcy Świętej. W epitafium takie przedstawienie mogło być traktowane jako obrazowa deklaracja wiary w Boga w trójcy jednego, zapoczątkowanej indywidualnym przyjęciem chrztu, który dzięki Chrystusowi prowadzi do zbawienia i wiecznego życia w niebie.

Scenerię Chrztu w Jordanie, ze stromo spiętrzoną grupą figuralną pierwszego planu po lewej, rozwiniętą w głębi bardziej naturalnie w grupy widzów-wyznawców, tworzy w tle pejzaż sięgający po fantazyjne motywy stromych skalistych gór. Ciągłość przestrzeni ma podkreślać tafla rzeki i łagodnie falujące wzgórza z parkowymi grupami drzew. W bliższym planie ich korony przycięte są krawędzią kompozycji. Postaci zostały w kilku wypadkach wyraźnie określone jakie wierni z modlitewnie złożonymi dłońmi, jako dyskutujący lub jako obojętni świadkowie, albo zaplatający ręce i krytycznie przyglądający się sakramentowi innowiercy.

Dolna części tablicy mieściła dawniej zbiorowy portret klęczącej rodziny (obecnie zrekonstuowany sylwetowa na szklanej "predelli". Rodzice klęczeli naprzeciw siebie – ojciec z sześcioma synami i żona z siedmioma córkami (czworo dzieci w białych sukienkach jako wcześnie zmarłe). Przy czterech osobach namalowane były tarcze z gmerkami Staros, nn, Fierling, Odewald, a przy trzeciej zamężnej córce – z herbem Pfitzner.

Steinborn (1967) odrzuciła sugerowane wcześniej przez Müllera (Breslau 1935) podobieństwo typów postaci do znanych z dzieł Mistrza T.F. czyli Tobiasa Fendta (nieharmonijne wydłużenie figur, sztywne gesty, grube rysy) uznając odległe inspiracje z twórczości romanistów holenderskich, zwłaszcza Maartena Heemskercka (przerysowywana muskulatura aktów).

Kontekst artystyczny dla obrazu z epitafium Starosa (m.in. typ skalnego krajobrazu, chłodna kolorystyka, modelowanie draperii) stanowią tablice epitafiów Johanna Gutschallera (+1553, niezachowane), Johanna Lasotty (+1563, MAD), Andreasa Naucka (+1567, Świdnica), Hansa Hillebrandta (+1567) oraz pierwsze epitafium Matthiasa Lausnitza (po 1570, MAD).
[Marek Pierzchała]

osoby upamiętnione:
• Staros, Anna (+1577), żona Hansa
• Staros, Anna, córka Hansa, żona Hieronymusa Fierlinga
• Staros, Dorothea, córka Hansa, żona Hieronymusa Odewalda
• Staros, Hans (+1561), burmistrz legnicki
• Staros, Hans młodszy (+1573), prowizor kościoła św. św. Piotra i Pawła w Legnicy
• Staros, Hedwig, córka Hansa, żona Christopha Elsnera
• Staros, Matthaeus, syn Hansa, burmistrz legnicki
• Staros Margaretha (+ przed 1570), żona Melchiora Girdana
• Staros, Ursula (*1546), żona Johanna Pfitznera
[Marek Pierzchała]

słowa kluczowe: Bóg Ojciec (Chrześcijaństwo)  |  burmistrz (zawód / zajęcie)  |  Chrzest Chrystusa (Jan Chrzciciel chrzci; Historia Jana Chrzciciela; Publiczne życie Jezusa od chrztu do pasji)  |  drzewo  |  Duch Święty / Gołębica Ducha Świętego  |  dziecko  |  Elsner, Hedwig z domu Staros – żona Christopha Elsnera  |  Fierling, Anna z domu Staros – żona Hieronymusa Fierlinga  |  Girdan, Margaretha z domu Staros (? – przed 1570) – żona Melchiora Girdana  |  gmerk  |  heraldyka  |  Jezus Chrystus  |  Jordan (rzeka)  |  kobieta  |  kościół św. Piotra i Pawła w Legnicy (dawna lokalizacja)  |  malarstwo (sztuki plastyczne)  |  malarstwo religijne  |  Nowy Testament (Biblia)  |  obraz epitafijny  |  Odewald, Dorothea z domu Staros – żona Hieronymusa Odewalda  |  pejzaż / krajobraz  |  pejzaż górski  |  Pfitzner, Ursula z domu Staros (1546- ?) – żona Johanna Pfitznera  |  Staros, Anna (? - 1577) – żona Hansa Starosa  |  Staros, Hans młodszy (? -1573) – prowizor kościoła św. św. Piotra i Pawła w Legnicy  |  Staros, Matthaeus – burmistrz legnicki  |  św. Jan Chrzciciel  |  tematyka biblijna  |  Trójca Święta (Chrześcijaństwo; Religia i magia)  |  Żyd / Żydówka