Zwid Wiatrak

Prace z cyklu Zwidy, w tym Zwid – Wiatrak, należą do tych dzieł, które przyniosły artyście największy rozgłos. Te wielkie obiekty składane z kloców grubo ciosanego drewna, polnych kamieni oraz z prostych elementów wykonanych ze skóry, łyka, słomy i grubego sznura przypominają – trochę irracjonalne w dzisiejszych czasach – sprzęty z zagrody ubogiego wieśniaka. Przedmioty te, mimo sugerowanej funkcjonalności, wydają się być tylko fantazją na temat rzemiosła ludowego. Są wyrazem tęsknoty autora za utraconym światem, w którym życie człowieka i jego praca odmierzane były porami roku i zmianami w przyrodzie. Niepostrzeżenie Zwid – Wiatrak staje się więc magiczno-poetycką refleksją o wymiarze egzystencjalnym. Natomiast kompozycje późniejsze, szczególnie te powstałe od 1976 do 1986 roku, podobne w formie i wykorzystujące te same tworzywa, są wypowiedziami o charakterze społecznym i politycznym. Tytuły tych prac: Kapliczka polityczna, Bojkot jednoznacznie określają stosunek artysty do ówczesnej rzeczywistości. Bereś, należący do pierwszych w Polsce przedstawicieli sztuki akcyjnej, organizował wiele happeningów i performance’ów z sobą w roli głównej, takich jak: Msza romantyczna, Ołtarz piękny, Ołtarz czysty czy kolejne wersje Przepowiedni. Wszystkie te zdarzenia artystyczne wymierzone były przeciwko systemowi totalitarnemu i zniewoleniu jednostki. Były też krytyką współczesnej kultury masowej, której artysta zarzucał brak moralności i świętości.
[Iwona Gołaj]

słowa kluczowe: rzeźba polska  |  sztuka polska  |  sztuka współczesna