Upadek gigantów (Terra Parens)

Ilustracja greckiego mitu, adaptowanego przez starożytnych Rzymian, którego tematem jest gigantomachia – walka gigantów z bogami olimpijskimi. Giganci byli synami Gai (Ziemi) i Uranosa (Nieba). Matka pragnęła, aby giganci pomścili tytanów (również dzieci tej samej boskiej pary) wtrąconych przez Zeusa / Jowisza do Tartaru – najgłębiej położonej części Podziemia. Przerażający wyglądem olbrzymi o niezwykłej sile (personifikacja brutalnych sił natury) byli śmiertelni, ale mogli zostać zabici jedynie w sytuacji współdziałania bogów olimpijskich z człowiekiem (dlatego sprzymierzyli się z Heraklesem) i to oni zwyciężyli.

Powtarzający się w mitach motyw buntu syna przeciw boskim rodzicom oraz dążenia do przejęcia władzy, a co za tym idzie – walki grup sprzymierzonych, bywał w późniejszej literaturze podobnie opisywany w przypadku różnych uczestników tych zdarzeń, często też giganci byli myleni z tytanami. Jedni i drudzy należeli do pierwotnych bogów, cechowali się gigantycznymi rozmiarami i niezwykłą siłą, byli również wykorzystywani przez ważniejszych bogów do rozgrywek o panowanie. Podczas gdy w "Metamorfozach" Owidiusza czytamy o wojnie gigantów, "Teogonia" Hezjoda opisuje walkę bogów olimpijskich z tytanami, którzy (jeszcze przed wydarzeniami gigantomachii) przejęli władzę, kiedy najmłodszy z nich, Kronos / Saturn, okaleczył Uranosa (inne źródła literackie do tego tematu to: "Biblioteka" Apollodorosa, "Fasti – kalendarz poetycki" Owidiusza). Toczoną przez 10 lat wojnę olimpijczycy wygrali dzięki pomocy innych dzieci Gai i Uranosa – cyklopów oraz "sturękich" (hekatonchejrów), oswobodzonych z Tartaru przez Zeusa. Cyklopi dali mu grzmot, błyskawicę i piorun, zaś "sturęcy" zrzucali na tytanów olbrzymie głazy. Korzystając z piorunów, Zeus / /Jowisz miał pokonać czterech tytanów podtrzymujących nieboskłon Uranosa (dosłownie – cztery filary Wszechświata), a Atlas (brat Kronosa lub syn innego z tytanów, Japetosa), próbując ratować świat, podtrzymał sklepienie na swoich barkach. Jednak według innych wersji obowiązek dźwigania nieboskłonu na barkach nałożył na Atlasa Zeus, karząc go za udział w wojnie po stronie gigantów (a więc było to związane nie z tytanomachią, lecz z gigantomachią). Po zwycięstwie trzej bogowie: Zeus / Jowisz, Posejdon / Neptun oraz Hades podzielili między siebie władzę nad światem (por. z grafiką ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu o nr inw. MNWr VII-13802).

Biorąc pod uwagę podobieństwo wydarzeń, kompozycja mogłaby wyobrażać tak jedno, jak i drugie (ze wskazaniem na tytanomachię ze względu na brak wężowych splotów zamiast nóg, co charakteryzować miało gigantów).

Kompozycja odwrócona w stosunku do wzoru malarskiego.
Jest to powtórzenie (z pewnymi zmianami) wcześniejszej wersji grafiki Coriolana z 1638 roku.
Stan II/II
[Izabela Żak]

słowa kluczowe: Atlas (mitol.)  |  Gaja (mitol.)  |  giganci (mitol.)  |  grafika włoska  |  hekatonchejrowie (mitol.)  |  Hezjod (VIII / VII w. p.n.e.) – poeta grecki  |  Kronos / Saturn (mitol.)  |  Owidiusz (43 p.n.e. – 17/18 n.e.) – poeta rzymski  |  Posejdon / Neptun (mitol.)  |  postać mitologiczna (mitologia grecka i rzymska)  |  Tartar (mitol.)  |  tytani / tytanidy (mitol.)  |  Uranos (mitol.)  |  Zeus / Jowisz / Jupiter (mitol.)