Melchizedek

Król Szalemu Melchizedek to pierwszy wspomniany w Piśmie Świętym kapłan Boga Najwyższego. Niosąc chleb i wino wyszedł na spotkanie Abrahama jako zwycięzcy Kedorlaomera i pobłogosławił go, Abraham zaś wydzielił Melchizedekowi dziesięcinę z wojennego łupu (Rdz 14,17-20). W Liście do Hebrajczyków (7, 1-3; 7, 16) postać Melchizedeka interpretowana jest jako figura Chrystusa w nawiązaniu do Psalmu 110 - "Tyś Kapłanem na wieki – na wzór Melchizedeka", nie "według przepisu prawa cielesnego" jako potomek Abrahama przez Judę, Lewiego i Aarona, "ale według siły niezniszczalnego życia".

Willmann przedstawił Melchizedeka w stroju określającym jego podwójną godność - królewską i kapłańską. Na głowie ma mitrę kapłańską opasaną królewską koroną, a jego ramiona okrywa królewski czerwony płaszcz podbity gronostajami. Na piersiach nosi kapłański pektorał zawieszony na złotym łańcuchu. Dzban z winem trzyma za stopę, a tacę z chlebami ujmuje z czcią przez białe velum.

Wyobrażenie Melchizecha i Aarona (MNWr) tworzyły parę na drzwiach w części cokołowej ołtarza głównego kościoła opackiego w Lubiążu. W jego retabulum znajdowały się kolejne obrazy Willmanna: główny – Wniebowzięcie Marii Panny (1681, obecnie w kościele w Warszawie-Pyrach) oraz Trójca Święta ze św. Józefem (w kościele w Tarczynie k. Warszawy), zaś nad wizerunkami Melchizedeka i Aarona ustawione były w głównej kondygnacji wielkie figury odpowiednio św. Piotra i św. Pawła autorstwa Matthiasa Steinla.
Maul (1914) błędnie rozpoznał postacie na drzwiach ołtarzowych jako Abrahama i Melchizedeka, myląc je ponadto ze sobą (pomyłka ta utrwaliła się w późniejszej literaturze, nie skorygował jej ani Kloss w 1934, ani Lossow w 1994).

Kloss wysoko oceniał walory kolorystyczne obu obrazów widząc w nich zapowiedź stylu willmannowskiego z lat dziewięćdziesiątych. Kozieł stwierdza w dynamicznym, impastowym malowaniu alla prima nawiązywanie do rembrandtowskiej manier rouwe, choć ten efekt łączy się tu także z malowaniem laserunkowym i oszczędnym wykorzystywaniem w kompozycji ciepłej barwy bolusowego gruntu i z nonszalanckim niedoprecyzowaniem formy w cieniach.
W zbiorach KAK (Büsching 1821) znajdowała się niegdyś inna para malowanych drzwi ołtarzowych niewiadomego pochodzenia, przedstawiających starotestamentowych kapłanów: Melchizedeka i ostatniego kapłana przed Chrystusem – Zachariasza, ojca św. Jana Chrzciciela.
[Marek Pierzchała]

słowa kluczowe: chleb  |  dzban  |  kapłan / kapłanka (ikonografia)  |  korona królewska  |  kościół klasztorny Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (Lubiąż) (dawna lokalizacja)  |  malarstwo (sztuki plastyczne)  |  malarstwo religijne  |  malarstwo śląskie  |  Melchizedek (Biblia)  |  mitra / infuła  |  obraz ołtarzowy  |  ołtarz  |  pektorał  |  płaszcz podbity gronostajami  |  Stary Testament (Biblia)  |  tematyka biblijna  |  wino