Wypędzenie Heliodora ze świątyni

Tablica trzecia z cyklu zrealizowanego pod kierunkiem Volpata i przez niego wydanego. Wzorem dla grafiki był fresk ze Stanza di Eliodoro (por. MNWr VII-2216/11).

Jest to motyw starotestamentowy, zaczerpnięty z 2 Księgi Machabejskiej (2 Mch 3:1–28). Władca Syrii, Seleukos IV Filopater (król w latach 187–175 p.n.e.), słysząc o wielkich bogactwach przechowywanych w świątyni jerozolimskiej, wysłał wielkorządcę Heliodora, by je przejął. W przerwaniu grabieży nie pomogły tłumaczenia i prośby strzegącego świątyni arcykapłana Oniasza, skuteczna jednak okazała się interwencja Mocy Boskiej, która pojawiła się pod postacią strasznego jeźdźca w złotej zbroi i dwóch młodzieńców z biczami (2 Mch 3:25–26). Pokonany Heliodor zachował życie wyłącznie dzięki modlitwom arcykapłana, zaś świątynia w Jerozolimie zyskała opinię chronionej przez nadnaturalne siły.

Biblijny motyw, w który włączono wizerunek papieża Juliusza II (postać przy lewej krawędzi obrazu, na drugim planie), miał symbolizować siłę papiestwa broniącego Kościoła i czystości wiary w dobie reformacji.

Datowanie grafiki za: Marini 1988, por. też: C. Höper, Bassano – Venedig – Rom: "Il dolce intaglio di Volpato", katalog dostępny online: http://www.zeitenblicke.de/2003/03/pdf/Hoeper.pdf [dostep: 23.05.2025].
[Izabela Żak]

osoba przedstawiona: Juliusz II (1443-1513) – papież

słowa kluczowe: grafika włoska  |  Heliodor – kanclerz Seleukosa IV Filopatora  |  Jerozolima (Izrael)  |  jeździec (ikonografia)  |  modlitwa (czynność)  |  Oniasz III (II w. p.n.e.) – arcykapłan żydowski  |  Seleukos IV Filopator (ca 220 p.n.e. – 175 p.n.e.) – władca imperium Seleucydów  |  Stanza Heliodora / Stanza di Eliodoro (Stanze di Raffaello; Watykan)  |  świątynia  |  wnętrze kościoła  |  zbroja  |  złodziej / grabieżca (ikonografia)