Okno witrażowe I: kwatera górna prawa

a. Oszklenie geometryczne, Śląsk (?), 1870-1890
Dwa boki kwatery w kształcie zbliżonym do trójkąta obramowane bordiurą w kolorze niebieskim, z kolistymi gomółkami w kolorze żółtawym. Główne pole wypełnione oszkleniem "arlekinowym" z czworobocznych szybek zielonkawych i niebieskich. W górnej partii romboidalna szybka z przedstawieniem indyka, poniżej owalna z przedstawieniem św. Małgorzaty i św. Jana Ewangelisty.

b. Indyk, Niderlandy, koniec XVI wieku, 13 x 14 cm
Witrażyk umieszczony w górnej partii kwatery. Szybka czworokątna o parabolicznych bokach, obramowana pasem w kolorze niebieskim. Indyk przedstawiony z boku. Upierzenie brązowo-czerwonawe, lawowane patyną i podkreślone konturówką.

c. Św. Małgorzata i św. Jan Ewangelista, Niemcy, Kolonia, około 1520, 24,5 x 22 cm
W kolistym polu po lewej stronie św. Małgorzata ukazana w kontrapoście, w białej sukni z ozdobnym złotym gorsetem. Na długich włosach jubilerska przepaska. W lewej ręce trzyma palmę. O jej kolano opiera się czarny potwór (smok). Poniżej tarcza herbowa z gmerkiem rzemieślniczym i inicjałem oraz z godłem cechu kotlarzy – kociołkiem. Po prawej św. Jan Ewangelista w długiej sukni i w płaszczu, przerzuconym przez lewą rękę. W prawej ręce trzyma złoty kielich. W tle drzewa i domy o konstrukcji szachulcowej. Rysunek en grisaille, malowany ciemnobrunatną konturówką, lawowany patyną. Szczegóły podkreślone złotą lazurą: aureole, atrybuty, korony drzew, fragmenty architektoniczne.

Zbliżony w kształcie kartusz herbowy (na kolistej szybce witrażowej z wizerunkami Madonny i św. Seweryna) znajduje się w zbiorach Hessisches Landesmuseum w Darmstadzie. Podobny kartusz ukazany na szybce witrażowej z parą narzeczonych w zbiorach Schnütgen Museum w Kolonii. Oba witraże przypisywane pracowni kolońskiej i datowane na około 1520, zob. Lymant 1982.

W 1973 roku decyzją Wydziału Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej przekazano do Muzeum Śląskiego niekompletne oszklenia witrażowe czterech dwuosiowych czterodzielnych okien z galerii-korytarza I piętra krużganków zamku w Domanicach w pobliżu Świdnicy. Oszklenia zostały wyjęte z oryginalnych ram okiennych, które znajdowały się w zamku jeszcze w 2010 roku.

Okna zostały ponumerowane od I do IV na podstawie rekonstrukcji ich pierwotnego usytuowania w korytarzu naprzeciwko Sali Balowej w reprezentacyjnej części zamku. Rekonstrukcja porządku okien oraz skompletowanie każdego okna zostały dokonane na podstawie zdjęć archiwalnych z około 1970 roku, zawartych w studium historyczno-architektonicznym Krzysztofa Eysymontta z 1985 roku (zob. K. Eysymontt 1985, il. 134-145). W oknie III brak dolnego prawego skrzydła. Oszklenia witrażowe okien I i II skomponowano przypuszczalnie w latach 1870-1890, okien III i IV – w latach 1880-1890.

Każde półowalnie zamknięte okno składa się z czterech skrzydeł i dwóch trójkątnych przyłuczy nad górnymi skrzydłami. Wszystkie części okien wypełnione są oszkleniem geometrycznym tzw. arlekinowym, bezbarwnym i w odcieniu zielonkawym, z elementami niebieskimi i czerwonymi. W oknach I i II występują bordiury w kolorze niebieskim, w oknach III i IV – w kolorze czerwonym. W oszklenie wkomponowano niewielkie koliste, owalne i czworokątne witraże oraz fragmenty witraży, złożone w osobne kompozycje.
[Elżbieta Gajewska-Prorok]

słowa kluczowe: budynek / budowla (archit.)  |  cech kotlarzy  |  drzewo  |  gmerk  |  indyk (ptak)  |  kielich (naczynie)  |  kociołek  |  palma (liść)  |  pałac w Domanicach (dawna lokalizacja)  |  pejzaż / krajobraz  |  płaszcz  |  rzemiosło artystyczne (dziedzina działalności)  |  smok (stworzenie / zwierzę fantastyczne)  |  suknia (ubiór)  |  szkło  |  św. Jan Ewangelista (apostoł)  |  św. Małgorzata Antiocheńska  |  tarcza herbowa (heraldyka)  |  witrażownictwo (dziedzina działalności)