Okno witrażowe IV: kwatera dolna prawa

a. Oszklenie geometryczne, Śląsk (?), 1880-1890
Kwatera – w kształcie zbliżonym do prostokąta, zamknięta u góry odcinkiem łuku – po bokach i u dołu obramowana bordiurą z czerwonego szkła z kolistymi żółtymi gomółkami. Główne pole wypełnione oszkleniem "arlekinowym" z czworobocznych szybek zielonkawych i czerwonych. Na osi trzy przedstawienia witrażowe: Erazma z Rotterdamu, rycerza z tarczą herbową i donatorki.

b. Erazm z Rotterdamu, Niemcy, 4. ćwierć XIX w., śr. 20 cm
W kolistym polu przedstawienie w półpostaci mężczyzny siedzącego przy stole i piszącego na pulpicie. Za pulpitem, po lewej, dzbanek z kwiatami, wśród których są konwalie. Mężczyzna odziany jest w obszerny płaszcz z dużym kołnierzem i z szerokimi rękawami, na głowie czapka, okrywająca uszy. W tle okno czterodzielne, za nim widoczny pejzaż: zamek obronny z wieżami i wykuszami w otoczeniu kęp drzew. Przedstawienia malowane en grisaille, lawowane patyną. Spodnia szata postaci, czapka, pulpit, wazon z kwiatami, fragmenty pejzażu malowane żółtą lazurą. Karnacja podmalowana na rewersie czerwienią żelazową.

Witraż malowany według drzeworytu Albrechta Dürera z 1526 roku. W oryginale przed postacią Erazma znajduje się tablica z napisem w językach łacińskim i greckim oraz z datą.

c. Rycerz z tarczą herbową, Niemcy, Fryburg Bryzgowijski, pracownia Fritza Geigesa, ok. 1879, śr. 26,5 cm
W kolistym polu postać mężczyzny w półpostaci, który prawą ręką przytrzymuje tarczę herbową, w lewej dzierży buzdygan. Mężczyzna jest w zbroi płytkowej, na głowie ma czerwony kapelusz z szerokim rondem. W tarczy na złotym polu biały orzeł z tarczą herbową na piersi – w tarczy czarno-biała szachownica. Trzymaną przez mężczyznę tarczę otacza purpurowa tkanina. Tło oliwkowe, ze stylizowanym negatywowym ornamentem roślinnym. Bordiura czarna z biało-złotą wicią roślinną.

Podobnie malowane postacie i bardzo podobna tarcza herbowa znajdują się na witrażu w historycznym Domu Kupców we Fryburgu Bryzgowijskim, wspólnym dziele Heinricha Helmle, Maxa Häberle, Alberta Merzweillera i Fritza Geigesa z 1879 roku (zob. Parello 2000).

d. Donatorka, Niemcy, początek XVI w. i ok. 1880, 40,5 x 22,5 cm
W prostokątnym polu postać klęczącej młodej kobiety w purpurowej sukni i w płaszczu z jasnobrązowym futrzanym kołnierzem. Dolna część postaci zniszczona. Na głowie, zwróconej w lewo, biała chusta, zawinięta w czepiec. Kobieta klęczy na tle arkady w kolorze brązowym, zasłoniętej częściowo wzorzystą czerwoną materią. W prześwicie łuku widoczne niebieskie niebo z obłokami.

W 1973 roku decyzją Wydziału Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej przekazano do Muzeum Śląskiego niekompletne oszklenia witrażowe czterech dwuosiowych czterodzielnych okien z galerii-korytarza I piętra krużganków zamku w Domanicach w pobliżu Świdnicy. Oszklenia zostały wyjęte z oryginalnych ram okiennych, które znajdowały się w zamku jeszcze w 2010 roku.

Okna zostały ponumerowane od I do IV na podstawie rekonstrukcji ich pierwotnego usytuowania w korytarzu naprzeciwko Sali Balowej w reprezentacyjnej części zamku. Rekonstrukcja porządku okien oraz skompletowanie każdego okna zostały dokonane na podstawie zdjęć archiwalnych z ok. 1970 roku, zawartych w studium historyczno-architektonicznym Krzysztofa Eysymontta z 1985 roku (zob. K. Eysymontt 1985, il. 134-145). W oknie III brak dolnego prawego skrzydła. Oszklenia witrażowe okien I i II skomponowano przypuszczalnie w latach 1870-1890, okien III i IV – w latach 1880-1890.

Każde półowalnie zamknięte okno składa się z czterech skrzydeł i dwóch trójkątnych przyłuczy nad górnymi skrzydłami. Wszystkie części okien wypełnione są oszkleniem geometrycznym tzw. arlekinowym, bezbarwnym i w odcieniu zielonkawym, z elementami niebieskimi i czerwonymi. W oknach I i II występują bordiury w kolorze niebieskim, w oknach III i IV – w kolorze czerwonym. W oszklenie wkomponowano niewielkie koliste, owalne i czworokątne witraże oraz fragmenty witraży, złożone w osobne kompozycje.
[Elżbieta Gajewska-Prorok]

osoba przedstawiona: Erazm z Rotterdamu (1467-1536) – filozof, duchowny

słowa kluczowe: arkada (archit.)  |  buzdygan (broń)  |  czapka / nakrycie głowy (ubiór)  |  czepiec  |  drzewo  |  dzbanek  |  kapelusz  |  kobieta  |  konwalia (kwiat)  |  kwiat  |  niebo / nieboskłon  |  okno  |  ornament roślinny  |  orzeł (ptak)  |  pałac w Domanicach (dawna lokalizacja)  |  pejzaż / krajobraz  |  pisanie (czynność)  |  płaszcz  |  rycerz  |  rzemiosło artystyczne (dziedzina działalności)  |  stół  |  suknia (ubiór)  |  szkło  |  tarcza herbowa (heraldyka)  |  witrażownictwo (dziedzina działalności)  |  zamek (archit.)  |  zbroja