Kościół św. Barbary oraz most obok ruin dawnej Bramy Mikołajskiej we Wrocławiu

Dziesiąta karta z teki graficznej "Stary Wrocław", opracowanej na podstawie rysunków wykonanych na polecenie Carla Daniela Davida Friedricha Bacha, pierwszego dyrektora Prowincjalnej Szkoły Sztuk we Wrocławiu przez jego trzech uczniów: Heinricha Mützla, Heinricha Hillebrandta oraz Ernsta Wiedemanna w latach 1823-1828. Grafika ukazuje kościół św. Barbary oraz most niedaleko ruin dawnej Bramy Mikołajskiej.

Widok na częściowo zniszczone basteje i kurtynę murów, w tle wieża i zachodni szczyt kościoła św. Barbary. W 1825 roku Brama Mikołajska już nie istniała; ostatecznie rozebrana w 1820 roku. Autor posłużył się z pewnością starszą dokumentacją tego miejsca. Mógł to być np. rysunek z 1810 roku Johanna Gottlieba Samuela Rösla, przerytowanego przez W. Rabego.

Brama Mikołajska znajdowała się na terenie obecnego pl. Jana Pawła II. Widoczne nad bramą płaskorzeźby przypisywane są Bricciusowi Gauske: pośrodku, nad otworem bramnym grupa Ukrzyżowania z Janem i Marią, po prawej i lewej tarcze herbowe – z czeskim lwem i ze śląskim orłem. Pod herbem czeskim widniał napis: S. IMP. SERENISSIMI PRINCIPIS, / ET DOMINI DNI. WLADISLAI REGIS / HUNGARIE BOHEMIE etc. 1503; pod orłem śląskim: ERECTUM EST HOC OPUS / IN DIE SANCTE SOPHIE / ANNO DOMINI 1503. Po wyburzeniu bramy w 1820 roku dekoracja rzeźbiarska została przeniesiona i po 1827 roku wmontowana w fasadę kościoła Jedenastu Tysięcy Dziewic (obecnie kościół pw. Opieki św. Józefa). Budowla wzniesiona w 1479 roku, ukończona w 1505, była jedną z najstarszych i najbardziej ufortyfikowanych bram wrocławskich. Być może miała wieżę, bo istnieje wzmianka, że zburzono ją w 1688 roku. Wielokrotnie rozbudowywana i ulepszana, była także tynkowana i barwnie malowana z okazji wjazdów do miasta króla Władysława (1510) i cesarza Rudolfa (1571).

Widok na kościół św. Barbary i fragmenty murów miejskich od zachodu. Na pierwszym planie teren przedmurza, dalej widoczne pozostałości pasa murów miejskich z basztą po lewej, wzniesionych w latach 1386-1387. Górna partia murów przekryta ceglanymi dachówkami.
Pośrodku mniejsza wieża, na planie kwadratu z czterospadowym dachem (Wichhaus). Pod nią otwarte pomieszczenie ze sprzętem pożarowym (ogromne stągwie na wodę na kołach, służące w razie pożaru jako ruchome zbiorniki). Tego typu urządzenia instalowano w różnych punktach miasta w 1794 roku. Inny, skromniejszy sprzęt był w użyciu oczywiście już wcześniej, jak świadczą rysunki F.B. Wernera. Zastosowanie takich rezerwuarów wody i składowisk
sprzętu regulowało rozporządzenie z 26 lipca 1777 (Feuer und Lösch-Ordnung für die Königliche Haupt- und Residenzstadt Breslau). Po prawej wylot ul. Mikołaja. Rysunek został wykonany prawdopodobnie z miejsca określanego nazwą Am unteren Bär. Obecnie z przedstawionego fragmentu miasta przetrwał jedynie kościół św. Barbary.
[Ewa Halawa, Aurelia Zduńczyk]

słowa kluczowe: brama (archit.)  |  Breslau (Stadtkreis Breslau)  |  dom (archit.)  |  grafika niemiecka  |  kościół (archit.)  |  mury miejskie  |  silesiaca  |  sztuka niemiecka  |  Śląskie Muzeum Sztuk Pięknych, Wrocław / Schlesisches Museum der bildenden Künste  |  widoki Wrocławia / ikonografia Wrocławia  |  wieża (archit.)  |  Wrocław (woj. dolnośląskie)