Ruiny kościoła św. Mikołaja oraz Brama Świdnicka we Wrocławiu

Ósma karta z teki graficznej "Stary Wrocław", opracowanej na podstawie rysunków wykonanych na polecenie Carla Daniela Davida Friedricha Bacha, pierwszego dyrektora Prowincjalnej Szkoły Sztuk we Wrocławiu przez jego trzech uczniów: Heinricha Mützla, Heinricha Hillebrandta oraz Ernsta Wiedemanna w latach 1823-1828. Grafika ukazuje ruiny kościoła św. Mikołaja (po lewej) oraz Bramę Świdnicką (po prawej).

Widok ruin gotyckiej świątyni, zburzonej w trakcie oblężenia miasta 20 grudnia 1806, oraz zadaszonych przybudówek i kaplic. Na gzymsie wieńczącym wieżę, a także w innych miejscach widać rosnące rośliny. Przy wieży pomnik nagrobny z urną. Ocalałe z pożaru elementy architektoniczne przechowywane były w Schlesisches Museum für Kunstgewerbe.
Kościół św. Mikołaja, wzmiankowany w 1175 roku jako kaplica, został wzniesiony z fundacji Bolesława Wysokiego w osadzie Nabycin (później wchłonięta w obręb Szczepina); pierwotną budowlę zniszczono w 1241 roku, odbudowano w połowie XIII w. i ponownie zniszczono podczas wojen husyckich w 1428 roku. Kolejną budowlę ze znakomitym barokowym wyposażeniem (m.in. obrazy Michaela Willmanna) władze pruskie wysadziły i spaliły w czasie oblężenia miasta przez Francuzów w grudniu 1806 roku, by oczyścić przedpole. Stał jako ruina do 1848 roku. Nowy neogotycki kościół wzniesiono w latach 1872-1882 (architekt Oskar Knorr), zniszczony w 1945 roku.

Widok od północy wewnętrznej Bramy Świdnickiej, ukazany z drugiego pasa murów. Przez łuk bramy widać zadaszone, arkadowe przejście ponad ul. Świdnicką, z kościoła Bożego Ciała do Komandorii Joannitów. Bogato dekorowana brama pochodziła z 1526 roku. Czworoboczna, trzykondygnacyjna, z ostrołucznie zamkniętym otworem bramnym, dekorowana była ornamentem maswerkowym, wyżej fryz arkadkowy. W kondygnacji środkowej ostrołuczna, ślepa nisza z podobną dekoracją i otworami strzelniczymi. W kondygnacji górnej trzy ślepe, półkoliście zamknięte blendy, również z otworami strzelniczymi. W partii gzymsu fryz arkadkowy, wyżej krenelaż. Po obu stronach wieży budynki do niej przylegające, z prawej o konstrukcji ryglowej. Wieża została rozebrana w 1816 roku lub krótko po tej dacie, autor musiał więc korzystać ze starszych przekazów. Planowano przekształcić Bramę w pomnik Fryderyka II przez dodanie popiersia króla, herbów domu pruskiego i panoplii, ale zamiar ten nie został zrealizowany. Bramę w 1802 roku odnowiono, pomalowano gotyckie detale, a jeszcze w 1816 roku iluminowano z okazji uroczystości pokojowych.
[Ewa Halawa, Aurelia Zduńczyk]

słowa kluczowe: brama (archit.)  |  Brama Świdnicka (Wrocław)  |  Breslau (Stadtkreis Breslau)  |  grafika niemiecka  |  kościół (archit.)  |  kościół św. Mikołaja (Wrocław)  |  ruina (archit.)  |  silesiaca  |  sztuka niemiecka  |  Śląskie Muzeum Rzemiosła Artystycznego i Starożytności (Wrocław) / Schlesisches Museum für Kunstgewerbe und Altertümer (Breslau)  |  widoki Wrocławia / ikonografia Wrocławia  |  Wrocław (woj. dolnośląskie)